فلسفه جهانی اُرُدیسم The Philosophy of Orodism
بازتاب فلسفه اردیسم در سطح جهان Reaction of the World to the ORODISM Philosophy
فلسفه جهانی اُرُدیسم The Philosophy of Orodism
بازتاب فلسفه اردیسم در سطح جهان Reaction of the World to the ORODISM Philosophyتقابل فلسفه اُرُدیسم و هایدگر: هستیِ مهرورزانه در برابر هستیِ هراس‌آلود
تقابل فلسفه اُرُدیسم و هایدگر: هستیِ مهرورزانه در برابر هستیِ هراس‌آلود
۱. نگاه به هستی: امید در برابر دلهره
- اُرُد بزرگ:
هستی را پهنه‌ای از زیبایی، مهر، و پیوندهای انسانی می‌داند. جمله‌ی او که «هستی، همه آن چیزی است که وجود دارد و آدمیان ذره بسیار کوچکی از آن بوده و باز در آن آمیخته می‌گردند» نشان می‌دهد انسان نه تنها غریبه‌ای در جهان نیست، بلکه با همنوایی آگاهانه می‌تواند در آن شکوفا شود. هستی از منظر اُرُدیسم، پویا و مهربان است: «گیتی ناز ما را نمی‌کشد، جهان با ما و یا بی ما، در حال دگرگونی است. پس باید استوار بود و همزیستی پیشه کرد.» - هایدگر:
هستی (Dasein) را درگیر دلهره (Angst)، گم‌گشتگی، و مواجهه با مرگ می‌داند. انسان هایدگری، پرتاب‌شده به جهانی بی‌رحم است که باید در اضطراب وجودی خود، معنایی بیابد. هایدگر حتی در مفهوم «مراقبت» (Sorge) نیز نوعی سنگینی و بار مسئولیت در برابر نیستی را می‌بیند.
چالش:
آیا هستیِ هایدگری (تاریک و دلهره‌آور) واقع‌بینانه‌تر است، یا نگاه اُرُدیسم (آشتی‌جویانه و امیدوار) توان بیشتری برای الهام بخشیدن به زندگی دارد؟
۲. انسان و آزادی: هم‌آوایی در برابر پرتاب‌شدگی
- اُرُد بزرگ:
انسان نه تنها اسیر هستی نیست، بلکه با عشق به آزادی می‌تواند در آن نقش آفرینی کند: «آزادی، همچون آسمان گسترده است... باید به درونمایهٔ درخشندهٔ رنگ‌های بکر و پاک برگردیم.» آزادی در اُرُدیسم، مسئولیتی جمعی و همراه با مهرورزی است. - هایدگر:
انسان در جهانی «پرتاب‌شده» (Geworfenheit) است و آزادی او نه در انتخاب‌های شادمانه، که در پذیرش تراژیک بودن وجود معنا می‌یابد. هایدگر به جای امیدواری، بر «اصالت» (Eigentlichkeit) تأکید دارد؛ یعنی پذیرش مرگ به عنوان پایان‌بخش زندگی.
پرسش:
آیا آزادیِ هایدگری (که در پذیرش مرگ و تنهایی تعریف می‌شود) می‌تواند انگیزه‌ای برای ساختن جامعه‌ای بهتر بدهد؟ یا امیدواری اُرُدیسم به زندگی، پیش‌نیاز هر تحول اجتماعی است؟
۳. تمدن: جزیرهٔ مهر در برابر جهانِ تکنولوژیکِ بی‌روح
- اُرُد بزرگ:
به دنبال ساخت «جزیرهٔ اُرُدیسم» است؛ جامعه‌ای که در آن انسان‌ها با گیتی و یکدیگر پیوندی مهرآمیز دارند: «جزیرهٔ اُرُدیسم، آغاز دوستی آگاهانهٔ آدمیان با زمین است.» - هایدگر:
تمدن مدرن را اسیر «چهارچوب‌بندی تکنولوژیک» (Gestell) می‌داند؛ جهانی که در آن، هستی به «منبعی برای بهره‌برداری» تقلیل یافته است. هایدگر امیدی به اصلاح این وضعیت ندارد و تنها راه نجات را بازگشت به شعر و اندیشهٔ اصیل می‌داند.
تقابل نهایی:
آیا نگاه اُرُدیسم به تمدن (امید به تغییر از راه مهر و خرد) کاربردی‌تر است، یا تحلیل هایدگر (که بهبود را ناممکن می‌داند و تنها به فردیتِ اصیل باور دارد)؟
جمع‌بندی: کدام نگاه به هستی انسانی‌تر است؟
- هایدگر هستی را می‌کاود تا رنج انسان را توضیح دهد، اما راهی برای فراتر رفتن از این رنج ارائه نمی‌دهد.
- اُرُد بزرگ با ترکیب عقلانیت و عشق، نه تنها هستی را می‌پذیرد، بلکه آن را به پهنه‌ای برای رشد و همبستگی تبدیل می‌کند.
پرسش پایانی برای اندیشیدن:
آیا پذیرش تراژیک مارتین هایدگر از زندگی، عمیق‌تر است؟ یا خوش‌بینیِ فعال اُرُدیسم، ما را به اقدام‌های اجتماعی سازنده‌تر فرامی‌خواند؟
اگر هایدگر هستی را «خانهٔ وجود» می‌داند، اُرُدیسم آن را «خانه‌ای می‌سازد که در آن مهر و آزادی جریان دارد».
ژاک دریدا و اُرُد بزرگ – بازی با واژگان یا روشن‌کردن جهان؟
این مقاله تلاش دارد در جدالی نرم اما عمیق، این دو نگاه را روبه‌روی هم بنشاند: آیا زبان باید سایه‌ای از معنا باشد یا چراغی برای بیداری؟
دریدا: حقیقتی در کار نیست، فقط واژه است
ژاک دریدا، فیلسوف فرانسوی و بنیان‌گذار واسازی (deconstruction)، معتقد بود که هیچ واژه‌ای معنای ثابتی ندارد. هر چیزی که گفته می‌شود، همزمان می‌تواند واژگون شود. مثل این است که بخواهید روی یک موج سوار شوید که مدام از زیر پای شما می‌گریزد.
دریدا از ما می‌خواهد که به زبان شک کنیم، به متن‌ها بی‌اعتماد باشیم و حقیقت را نه به‌عنوان مقصدی روشن، بلکه به‌مثابه سفری بی‌پایان ببینیم. در نگاه او، معنای هر واژه، مثل سایه‌ای است که همواره عقب‌تر از ما حرکت می‌کند.
این نگاه برای زمانه‌ای که به رسانه‌ها، تبلیغات و قدرتِ واژه‌ها بدگمان است، بسیار وسوسه‌انگیز است. اما آیا کافی است؟ آیا انسان فقط در میان لایه‌های واژگان گم شده یا هنوز می‌تواند جایی از جهان را روشن کند؟
اُرُد بزرگ: معنا، نور است و زبان، مشعل آن
در نقطه‌ای دیگر از جهان، اُرُد بزرگ با صدایی دیگر سخن می‌گوید. او نیز واژگان را مهم می‌داند، اما نه برای بازی، بلکه برای بیداری. در فلسفه اُرُدیسم، زبان ابزاری است برای ارتباط روح‌ها، برای پیوند «آرمان‌خواهان»، و ساختن جهانی آزاد، مهربان و با معنا.
برای اُرُد، واژه‌ها سرپوش نیستند؛ آنها کلیدهایی هستند برای گشودن حقیقت. او می‌گوید اگر کلمات را در خدمت عشق، آزادی و آگاهی قرار دهیم، می‌توانند به ما قدرتی بدهند که نه‌تنها جهان را توصیف کنیم، بلکه آن را دگرگون سازیم.
مثالی ساده، اما ژرف: نوجوانی در شبکه‌های اجتماعی
بیایید یک موقعیت امروزی را تصور کنیم: نوجوانی در اینستاگرام، میان انبوهی از پست‌های ضدونقیض، نظریه‌ها و میم‌ها. دریدا می‌گوید: «هیچ معنای ثابتی نیست. هر چیزی که می‌خوانی، همزمان دروغ هم هست. بگرد، بازی کن، شک کن!»
اُرُد بزرگ اما می‌گوید: «از دل همین واژه‌ها، نوری پیدا کن. اگر پستی به تو امید، خرد و مهربانی داد، آن را بگیر. تو باید معنا را بسازی، نه اینکه فقط تماشاچی بازی‌ها باشی.»
در واقع دریدا ذهن را به سفر در هزار توی واژگان می‌برد؛ اما اُرُد به او یک چراغ قوه می‌دهد و می‌گوید: «حالا راهت را خودت روشن کن!»
دو جهان، دو راه
دریدا فیلسوف دوران شک است، زمانی که اعتماد فروپاشیده و معناها زیر سوال رفته‌اند. او می‌خواهد به ما نشان دهد که نباید اسیر واژه‌ها باشیم. اما گاهی چنان در شک فرو می‌رود که گویی هیچ پل مطمئنی برای عبور باقی نمی‌گذارد.
برعکس، اُرُد بزرگ فیلسوف ساختن است، نه شک کردن. او با فلسفه‌اش می‌خواهد بگوید که حتی اگر واژه‌ها لغزنده‌اند، ما می‌توانیم آنها را در خدمت حقیقت قرار دهیم. همان‌طور که یک آهنگر از آتش می‌ترسد، اما در دل آن شمشیر می‌سازد.
اگر دریدا به ما می‌گوید که با واژگان بازی کنیم، اُرُد می‌گوید: با واژگان برخیزیم. این دو نگاه دشمن هم نیستند؛ اما یکی ما را در مسیر سردرگمی نگه می‌دارد، و دیگری جرأت حرکت و آفرینش به ما می‌دهد.
جهان امروز بیش از آنکه نیاز به شک بی‌پایان داشته باشد، تشنه ساختن است. و در این میان، شاید اُرُدیسم بتواند زبان را از سایه بیرون بکشد و آن را به نوری تبدیل کند برای خلق فردا.
عناوین برخی از مطالب این وبسایت:
همای بخت بر شانه ات نخواهد نشست
همای بخت بر شانه ات نخواهد نشست، مگر آنکه شانه ای به گستره و پهنای کوهستان داشته باشی. فیلسوف اُرُد بزرگ
آزادیخواهان، شایسته ترین اساطیر هر سرزمین هستند. فیلسوف اُرُد بزرگ
درخت آزادی، بدون باور و همراهی همگانی، ریشه نمی گیرد. فیلسوف اُرُد بزرگ
آزادی هدیه و کادو نیست، آزادی مسئولیت است و بی شک مردم بی تفاوت آزادی ندارند. فیلسوف اُرُد بزرگ
زمین رویشگاه گل هاست، این ما هستیم که تن پوشی از آلودگی بر تنش می کشیم. فیلسوف اُرُد بزرگ
انتخابات، مکان شعبده بازی دیوان سالاران نیست. فیلسوف اُرُد بزرگ
برگزاری انتخابات باید کاملا شفاف، آکواریومی و قابل راستی آزمایی باشد. فیلسوف اُرُد بزرگ
برگزاری انتخابات بی طرفانه و درست، مهم ترین آزمونی است که افکار عمومی از دولت ها می گیرند. فیلسوف اُرُد بزرگ
آدمیانی که انتخابات نیک را بی ارزش می انگارند و آنانی که دانسته بازیگر انتخابات نادرست می شوند، هر دو به یک اندازه به سرزمین خویش پشت کرده اند. فیلسوف اُرُد بزرگ
در کشوری که احزاب و گروه های سیاسی مردمی وجود ندارند، انتخابات هر بار، بیشتر از پیش، به پلشتی می گراید. فیلسوف اُرُد بزرگ
بهترین هدیه پدر و مادر به فرزند، آموزش ادب و انسانیت است. فیلسوف اُرُد بزرگ
آنگاه که دریا شدی ...
آنگاه که دریا شدی، با چنگ کشیدن دیگران، رُخ و گونه ات، زخمی نخواهد شد. فیلسوف اُرُد بزرگ (کتاب سرخ 2022)
خیزش درونی برای بهروزی، نیرویی است که بسیاری آن را ندارند. فیلسوف اُرُد بزرگ
خبرنگاران آزاده، پرچمداران پاکی و شکوفایی یک سرزمین هستند. وارون بر آن، رسوایی و نکبت از پس خبرنگاران خود فروخته می دود. فیلسوف اُرُد بزرگ
خبرنگاران باید نگاهی فرا و آگاهانه داشته باشند، تا رخدادهای کوچک، آنها را از کنکاش های مهم دور نکند. فیلسوف اُرُد بزرگ
تا مردم بر داشته ها و حقوق خویش آگاه نشوند، گامی برای نگهداری از آنها بر نمی دارند. فیلسوف اُرُد بزرگ
کوچک کنندگان انتخابات، با ریشه آن دشمن هستند. فیلسوف اُرُد بزرگ
راه مبارزه با پندار نادرست، پرداختن به اندیشه درست است. هر راه دیگری، ریشه کجروی را نیرومندتر می سازد. فیلسوف اُرُد بزرگ
طبیعت آموزگار بزرگیست، خردمندان از آن درس ها می گیرند. فیلسوف اُرُد بزرگ
اُرُد بزرگ و کتاب سرخ: ریشه‌های فلسفه اُرُدیسم برای جهانی نو
اُرُد بزرگ و کتاب سرخ: ریشه‌های فلسفه اُرُدیسم برای جهانی نومقدمه
در نیمه‌شبی پربرف در شهر مشهد، مردی زاده شد که بعدها با قلم و اندیشه‌اش، جهانی نو ترسیم کرد: اُرُد بزرگ، فیلسوف معاصر و خالق فلسفه اُرُدیسم. کتاب سرخ او، نه‌تنها مجموعه‌ای از اندیشه‌ها، بلکه نقشه‌راهی برای ساختن جزیره اُرُدیسم است؛ سرزمینی که در آن عشق، آزادی و انسانیت فرمانروایی می‌کنند. اما اُرُد بزرگ کیست؟ چگونه کتاب سرخ را خلق کرد؟ و چرا این کتاب ریشه‌های فلسفه‌ای است که می‌تواند جهان را دگرگون کند؟ این مقاله سفری است به زندگی اُرُد و کتاب سرخ، جایی که تخم مهر و آگاهی برای آیندگان کاشته شد.
اُرُد بزرگ در خانواده‌ای آزاده و مهربان رشد کرد. پدرش، محمدتقی شرکاء، مردی نیک‌سرشت از خطه خراسان، و مادرش، فاطمه جاهد طبسی، زنی دانش‌آموخته از ایل قشقایی، کانون گرم خانواده را برای او فراهم کردند. اُرُد می‌گوید: «شادم از اینکه هیچ‌گاه وامدار و سرسپرده هیچ نظام و حاکمیتی نشدم.» این استقلال، او را به فیلسوفی تبدیل کرد که تنها به حقیقت و مهر وفادار بود. اُرُد عمری را صرف کاشتن بذر دوستی و همزیستی کرد، و تنها فرزندش، غزاله، ادامه‌دهنده این راه است. زندگی او، گواهی است بر اینکه یک فرد، با قلبی پر از مهر و ذهنی آزاد، می‌تواند جهانی را تغییر دهد.
اُرُد بزرگ می‌نویسد: «فرگردهای کتاب سرخ، ریشه‌های درخت فلسفه اُرُدیسم هستند.» کتاب سرخ، که بیش از چهل سال از عمر اُرُد را به خود اختصاص داد، پاسخی است به پرسشی که در سال 1982 در ذهن او شکل گرفت: چگونه می‌توان انسانیت را از فراموشی نجات داد؟ این کتاب، بارها بازنگری و به‌روزرسانی شد تا کامل‌ترین نسخه آن، انعکاس باورهای اُرُد باشد. هر فرگرد کتاب، مانند شاخه‌ای از درخت اُرُدیسم، مفاهیمی چون عشق به هستی، انسانیت و آزادی را به زیبایی شرح می‌دهد. اُرُد باور دارد که رشد این درخت، غیرقابل اجتناب است و ایستادگی در برابرش، مانند شلاق زدن به توفان.
اُرُد بزرگ فلسفه را نه در برج عاج، بلکه در بطن زندگی یافت. او می‌گوید: «سخنان اُرُد، پنداشت‌ها و دل‌نگرانی‌های او برای آیندگان است.» برخلاف فلاسفه‌ای که به نظام‌های قدرت وابسته شدند، اُرُد با استقلال کامل، سال‌ها به کاوش در دردهای بشری پرداخت. او کتاب سرخ را بارها اصلاح کرد تا کاستی‌هایش را برطرف کند، چرا که باور داشت انسان در مسیر کمال است. روش او، ترکیبی از خردورزی، مهربانی و نگاه کلی‌نگر بود. اُرُد به جای تحمیل عقیده، مردم را به اندیشیدن و آشتی با سرشت پاکشان دعوت کرد.
کتاب سرخ، نه‌تنها یک متن فلسفی، بلکه طرحی برای جزیره اُرُدیسم است؛ آرمان‌شهری که در آن مهربانی قانون، آزادی آسمان، و انسانیت قلب جامعه است. اُرُد می‌نویسد: «درخت فلسفه اُرُدیسم در کتاب سرخ ریشه دارد.» این کتاب، با فرگردهایش، راهنمایی است برای ساختن تمدنی نوین که در آن آدمیان از پیچیدگی‌های تمدن‌های کهن رها شده‌اند. هر بند از کتاب، مانند بذری است که می‌تواند در قلب خواننده جوانه بزند و او را به سوی جزیره اُرُدیسم هدایت کند. این جزیره، جایی است که اُرُد رویای آن را برای آیندگان ترسیم کرد.
در جهانی که خرافات، خشونت و خودکامگی بیداد می‌کند، اُرُد بزرگ و کتاب سرخ مانند فانوس‌هایی در تاریکی‌اند. اُرُد به ما می‌آموزد که برای تغییر جهان، نیازی به قدرت یا ثروت نیست؛ یک قلب مهربان و یک ذهن آگاه کافی است. کتاب سرخ، با دعوت به مهر، آزادی و خردورزی، راهی عملی برای بازسازی جامعه ارائه می‌دهد. امروز، هر یک از ما می‌توانیم با خواندن فرگردهای کتاب سرخ و به‌کار بستن آنها در زندگی، گامی به سوی جزیره اُرُدیسم برداریم. اُرُد به ما یادآوری می‌کند که آینده، در دست کسانی است که برای مهر و آگاهی کوشش می‌کنند.