کژتابی‌های ذهن و زبان

مقاله
کژتابی‌های ذهن و زبان
استاد بهاءالدّین خرمشاهی ـ57


یکی از دوستان من انسان بسیار ساده ای است؛ به طوری که بعضی از کلمات یا جملاتش در بین دوستان مثل ضرب‌المثل رایج شده است. یک بار از من پرسید: از برادرهایتان چه خبر؟ گفتم: والله می‌دانید که در شهرستان زندگی می‌کنند، گاهی تلفنی می‌زنند یا می‌زنم. گفت:«پس آمد و رفت تلفنی دارید؟»

*

یک بار هم همین بزرگوار تلفن منزل ما را گرفته بود و از هر در با هم سخن گفتیم و چاق ـ سلامتی و حتی اختلاط کردیم. خلاصه پس از چندین دقیقه صحبت از آدم و عالم یکهو درآمد که:«فلانی، تلفن شما را درست گرفته‌ام؟»

*

نظیر این مرد دانشمند اهل کتابی، در حدود پانزده سال پیش، در جمعی رو به من کرد و پرسید: فلانی، مرحوم جمال‌زاده زنده است؟

*

ایرانیان از بس که هنرهای بسیار را احتکار کرده‌اند، بعضی وقت ها برای انگلیسی ها هم لغت می‌سازند. مثلاً «گلر» به معنای دروازه‌بان، از ساخته‌های ایرانیان است وگرنه انگلیسی‌اش«gool keeper»است. دیگر آن که فکر می‌کنند«گُل»فوتبال همان گل گیاهی فارسی است. حال آن که «gool» به معنای «هدف، کسب امتیاز و غیره» است. حتی «فوتبالیست» هم ساختة ایرانیان است و انگلیسی‌اش«Football Player»(بازیکن فوتبال/ فوتبال بازیکن) است. یا «noblist»را به معنای برندة‌ جایزة نوبل به کار می‌برند که وطنی است.

*

در فرهنگستان زبان و ادب فارسی که بنده کوچکترین عضو آن هستم، در یک جلسه داشتیم تعداد اعضا را تکمیل و به اصطلاح کابینه را ترمیم می‌کردیم. قرار بر این شد که هر نامزدی را که 6 نفر تأیید کنند، نامزدی‌اش رسمی می‌شود و می‌رود به مرحلة رأی دادن/ گرفتن.

خلاصه همه چیز به خیر و خوبی پیش می‌رفت ولی شیرین کاری هایی هم رخ می‌داد. مثلاً کسی که برای نامزدی 6 رأی آورده بود، در انتخاب 5 رأی می‌آورد که حکایت از لااقل یک چرت مرغوب یکی از نامزدکنندگان داشت. تا زد و یک نفر را یکی از اعضا پیشنهاد کرد؛ یعنی بدون خواستگاری و بله‌برون، یکراست نامزد کرد، اما هیچکس به این نامزد و نامزدی رأی نداد. سکوتی طنزآور یا شاید قدری تلخ و گس حاکم شد. تا یکی از رندان گفت: ایشان به اتفاق آرا رأی نیاورد!

*

در مقالة «مرگ خاموش» که در 19 تیر ماه 1382 در یکی از روزنامه‌های صبح تهران چاپ شده بود، 15 ـ 10 دستورالعمل برای ترک سیگار که به خیال نویسنده خیلی کاری و کارا می‌آمده، درج شده بود. اولین آنها این بود: «به مدت 24 ساعت از کشیدن سیگار مطلقاً خودداری کنید.»

بقیة فند و ترفندهایی هم که برای ترک سیگار آورده، در همین مایه‌ها بود. یکی دیگرش به عین الفاظ این بود:‌«در مورد ترک سیگار یا کاهش مصرف آن فکر کنید. با دیگران در مورد کشیدن سیگار صحبت کنید». «یا رب این تَرکْ‌شناسی ز که آموخته بود؟»

*

یکی از دوستان نقل می‌کرد که با دوستش می‌رفته به قزوین (زادگاه چند علامه غیر از بنده. و چه کنم که جمل? اخیر داخل پرانتز، کژتاب از آب در آمد. حرف من درست است؛یعنی غیر از من که علامه نیستم. اما عاقلان دانند!) و در 30ـ20 کیلومتر مانده به قزوین در دست راست جاده (طبعاً چون در دست چپ نمی‌شود) تابلوی راهنمایی بوده که مسیر یا راه را به سوی الموت(Alamut)،دیار تاریخی معروف، نشان می‌داده. دوست دوستم از او می‌پرسد: فلانی، راهوالموت(Raholmoat)[راهِ الموت را این‌گونه خوانده بوده] یعنی چی و کجا؟

*

یکی از بچه‌های فامیل، یک روز با خوشحالی از مدرسه آمد و گفت: مامان، مامان، مژده؛ امروز «صفر آفرین» گرفتم!

*

یک نخبة نابغه‌آسای دیگر که همسایة ما بودند، یک روز داشت به منزلشان که یک طبقه بالاتر از طبقه و آپارتمان ما بود، باز می‌گشت.کیفش را مثل کوله‌پشتی به پشت انداخته بود که دست هایش آزاد باشد و بتواند از آنها برای علامت دادن استفاده کند. حالا علامت چی بود؟ دو انگشت سبابه‌اش را به طرفین دهان غنچه‌کرده‌اش که به حالتی که مثلاً بخواهدOی انگلیسی تلفظ کند، گرفته بود و شکلش شده بود ـOـ و مقصودش را که مادرش زودتر از ما فهمید این بود که امروز [هم] صفر گرفته‌ام.

چهل سال پیش...

چهل سال پیش...
تمامی مطالب از روزنامه اطلاعات روز سه‌شنبه 19 دی 1351، (برابر با 4 ذیحجه 1392، 9 ژانویه 1972) نقل شده است

میلیونها زائر در مکه آماده انجام مناسک حج شدند

سحرگاه امروز آخرین دسته از زائران خانه خدا وارد جده شدند و صبح امروز فرودگاه جده از طرف دولت سعودی بسته شد. و بدین ترتیب کار عظیم انتقال میلیونها نفر مسلمان مشتاق زیارت بیت‌الله‌الحرام به کشور سعودی پایان یافت.

امروز 19 دیماه مصادف با 6 ذیحجه در کشور سعودی می‌باشد بنابراین میلیون‌ها نفر از زائران خانه خدا هم‌اکنون از شهرهای مختلف سعودی بسوی مکه معظمه در حرکت‌اند.

زائران باید قبل از غروب روز 8 ذیحجه خود را به مکه معظمه رسانده و پس از محرم شدن به سوی صحرای عرفات حرکت کنند.



50 «سرپناه» در ایستگاه اتوبوسها ساخته میشود

پنجاه سرپناه در ایستگاه‌های اتوبوس ساخته میشود. اعتبار اجرای طرح مذکور چهار میلیون ریال تصویب شده است.

امروز یک مقام آگاه در شهرداری پایتخت اعلام کرد برای رفاه مسافران اتوبوس در زمستان و روزهای گرم تابستان پنجاه سرپناه دیگر در خیابان‌های مختلف پایتخت ایجاد خواهد شد قرارداد احداث سرپناه‌ها با مقاطعه کار منعقد گردیده و هر یک از آنها مبلغ 80 هزار ریال هزینه دارد. سرپناههای مذکور در خیابان‌های شاه‌رضا، شمیران، سپه ناصرخسرو، شوش، شهباز، و چند خیابان دیگر احداث می‌گردد.

همان مقام اضافه کرد، شهرداری پایتخت تاکنون پنج دستگاه توالت بهداشتی در خیابانهای ناصرخسرو، صاحب جم، شوش، سبزه‌میدان، و داخل پارک راه‌آهن احداث نموده است که بزودی مورد استفاده عموم قرار خواهد گرفت.



شرکت ملی صنایع فولاد ایران تشکیل میشود

بمنظور استخراج و بهره‌برداری از معادن آهن و تولید فولاد از طریق احیاء مستقیم فرآورده‌ها و محصولات فرعی وابسته و توزیع و فروش محصولات مزبور و انجام هرگونه عملیات تولیدی و معاملات بازرگانی مربوط به امور مذکور، شرکت مستقلی بنام شرکت ملی صنایع فولاد ایران با یک میلیارد ریال سرمایه تشکیل میشود. این شرکت وابسته به وزارت اقتصاد خواهد بود و سرمایه آن که متعلق بدولت است به یکهزار سهم یک میلیون ریالی تقسیم میگردد.



ضوابط جدید در مورد استخدام دانشجویان دانشسرایعالی

دانشجویان دانشسرایعالی که در دوران تحصیل، کمک هزینه تحصیلی دریافت مینمایند یا با حفظ رابطه استخدامی خود مأمور تحصیل شوند، باید بر طبق ضوابطی که از طرف وزارت علوم و آموزش عالی و وزارت آموزش و پرورش پیشنهاد و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید، تعهد خدمت و تضمین کافی بسپارند.

در لایحه اصلاح آئین‌نامه اجرایی تبصره ماده واحده قانون تشکیل هیأت امنای دانشسرایعالی که آماده تقدیم به پارلمان گردید همچنین قید گردید معلمانی که قبل از اشتغال به تحصیل در دوره‌های شبانه یا روزانه دانشسرایعالی حداقل پنجسال سابقه خدمت در آموزش و پرورش شهرستانها و بخش‌ها و روستاها داشته‌اند یا برای تحصیل در دانشسرای عالی شهریه پرداخت کرده و تعهد خدمت ندارند، مشمول محدودیت موضوع تبصره دو ماده واحده قانون اضافه اعتبار وزارت فرهنگ مصوب بهمن 1329 و اصلاحیه 11 خرداد 1343 نخواهند بود.



خسارات مرکبات فارس توسط دو هیأت اعزامی به این منطقه بررسی میشود

آقای روحانی وزیر کشاورزی و منابع طبیعی که دیروز به شیراز آمده بود، دستور داد، دو اکیپ از اداره کل کشاورزی فارس، به جهرم، داراب، کازرون، فسا و ممسنی عزیمت کرده به بررسی میزان خسارات مرکبات و درختان بپردازند. گزارش خبرنگار ما در جهرم حاکی است: باغداران جهرم، خروارها پرتقال و لیمو شیرین را که بر اثر سرمازدگی فاسد و پوسیده شده، بجای کود شیمیائی، در باغات خود پخش کردند و این روزها بازار میوه در این شهرستان سخت کساد شده است.طبق این گزارش در باغات جهرم، تعداد زیادی از درختان میوه در سالهای آتی هم بارور نخواهد شد، زیرا سرمای شدید، علاوه بر آنکه پرتقالها و لیموشیرین‌های روی درخت را از بین برده، باعث خشکیدن و از بین رفتن شاخه‌های بارآور شده است. در حال حاضر، صرفنظر از میوه‌هائی که از درختان باغهای جهرم فرو ریخته و یا در انبارها فاسد گردیده است و مقادیر معتنابهی از میوه‌ها هم روی دست باغداران مانده است.



تغییرات تازه در لایحه مالیات بر درآمد

کمیسیون دارائی مجلس شورای ملی در جلسه امروز خود لایحه اصلاحی مالیات بر درآمد را مورد رسیدگی قرار داد و تغییرات مواد زیر به تصویب کمیسیون مذکور رسید.

* مالیات مقاطعه‌کاران که سابقاً مقطوع بوده در آینده هر سال بوسیله کمیسیون ضرایب تعیین میشود بطوریکه ضریب آن کمتر از 8 درصد نخواهد بود.

* کشاورزانی که بدهی مالیاتی معوقه دارند در صورتیکه ظرف 3 ماه پس از تصویب قانون ـ اصل بدهی مالیاتی خود را می‌پردازند، مشمول جریمه و زیان دیرکرد نخواهند شد.

* کارخانجات تولیدی که سهام خود را از 33 تا 49 درصد به کارکنان خود و یا به مردم واگذار نمایند از 15 تا 25 درصد بخشودگی مالیاتی خواهند داشت.

* اصلاح ماده 61 ـ مودیانی که ملزم به داشتن دفتر مالیاتی هستند چنانچه نتوانند یک یا چند سند هزینه و یا درآمد خود را ارائه نمایند مأمور تشخیص فقط اسناد مذکور را مردود میشناسد و این امر دلیل رد تمام دفاتر مودی نخواهد بود.

قیمت‌گذاری طلا با ارز مبادلاتی گامی به سوی تک نرخی شدن

قیمت‌گذاری طلا با ارز مبادلاتی گامی به سوی تک نرخی شدن


با توجه به سیاست‌های مقامات اقتصادی کشور مبنی بر تک‌نرخی شدن ارز، یکی از این راهکار‌ها تعیین قیمت طلا و سکه بر مبنای دلار مرکز مبادلات ارزی است.

محمد کشتی‌آرای رئیس اتحادیه کشوری طلا و جواهر در گفت‌وگو با فارس با اشاره به دستورالعمل تعیین قیمت طلا بر مبنای نرخ ارز مرکز مبادلات ارزی، اظهار داشت: با توجه به سیاست‌های مقامات اقتصادی کشور مبنی بر تک نرخی شدن ارز، یکی از این راهکار‌ها تعیین قیمت طلا و سکه بر مبنای دلار مرکز مبادلات ارزی است.

وی افزود: بر این اساس به دلیل نامشخص بودن قیمت‌های فعلی، التهاباتی در بازار به وجود می‌آید، اما از این پس نرخ دلار در مرکز مبادلات ارزی مبنای تعیین قیمت است و همه نرخ‌ها در سطح کشور یکسان شود.

رئیس اتحادیه کشوری طلا و جواهر تاکید کرد: در کنار قیمت دلار مبادله‌ای، عرضه و تقاضا در تعیین قیمت طلا و سکه موثر هستند.

وی در پاسخ به این سئوال که آیا با توجه به خریداری سکه و طلا با قیمت‌های فعلی، فروشندگان طلا و سکه در برابر این کار مقاومت نخواهند کرد، گفت: مساله پذیرش یا عدم پذیرش نیست بلکه نرخ ارز در حال تک نرخی شدن است و این اقدام برای همه مفید است و انتظار ما اجرایی شدن این طرح در طول چند روز نیست.کشتی‌آرای ادامه داد: به نظر می‌رسد به تدریج این اتفاق رخ دهد و به صورت اتوماتیک وقتی قیمت‌ها مشخص و واحد باشد از این نرخ‌ها پیروی خواهد شد؛ در چند سال پیش قیمت‌ها کاملا مشخص و متناسب با قیمت ارز بود و امیدواریم با این اقدام، شرایط همانند گذشته شود.رئیس اتحادیه کشوری طلا و جواهر در مورد طلای 14 عیار گفت: کاهش عیار تا به قانون تبدیل نشود، اجرایی نخواهد شد.وی تاکید کرد: در حال حاضر مخالفت‌های زیادی با طلای 14 عیار وجود دارد و اجرای آن بعید است.

مدیر اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی هم با تشریح دلایل مخالفت بانک مرکزی با تعیین قیمت طلا بر مبنای ارز مبادله‌ای گفت: فقط کالایی که از مرکز مبادلات ارز گرفته باید قیمت‌ آن مطابق نرخ مبادله‌ای باشد.

پیمان قربانی با اشاره به اقدام اتحادیه کشوری طلا و جواهر برای تعیین قیمت طلا و جواهر بر مبنای نرخ ارز مبادله‌ای اظهار داشت: این مساله مورد تایید بانک مرکزی نیست و معتقدیم قیمت طلا در بازار تعیین می‌شود و جهت‌گیری بانک مرکزی به عنوان نهاد مسئول در بازار طلا و ارز بر این است که قیمت در بازار سکه و طلا حباب نداشته باشد.

وی با بیان اینکه قیمت سکه و طلا باید بر اساس عوامل تعیین کننده آن مانند ارز و اونس جهانی باشد، افزود: بنابراین هر گاه قیمت ارز افزایش یابد قیمت سکه و طلا افزایش می‌یابد و هر گاه کاهش یابد، بازار روند کاهشی خواهد داشت.

مدیر اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی در پاسخ به این سئوال که آیا این این اقدام نمی‌توانست گامی در جهت رسمیت بخشیدن به ارز مرکز مبادلات باشد، گفت: جهت‌گیری بانک مرکزی در اتاق مبادلات ارزی این است که این مرکز ارز کالاهای مشمول اولویت‌های تعیین شده را تامین کند و همواره مسئولان مربوطه تاکید کرده‌اند که عمق مرکز مبادلات باید افزایش یابد.

وی گفت: با افزایش سهم ارز مبادله‌ای، قیمت‌های بازار آزاد به تبعیت آن نرخ کاهش می‌یابد و در چنین شرایطی همگرایی بین نرخ مبادله‌ای و آزاد ایجاد شده و این هدف محقق خواهد شد زیرا قیمت طلا به تبعیت از ارز کاهش خواهد یافت؛ بنابراین راه تحقق این هدف از مسیر دیگری است.

مدیر اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی ادامه داد: تا زمانی که این مسیر تحقق نیافته، کاهش قیمت سکه و طلا براساس ارز مبادله‌ای منجر به خروج طلا از کشور خواهد شد؛ با توجه به اینکه طلا و ارز کالاهای جانشین هستند، عده‌ای می‌توانند با خروج طلا از کشور، ارز وارد کرده و آن را در بازار آزاد بفروشند.

وی تصریح کرد: در نظام قیمت‌گذاری کشور، کالایی که ارز مبادله‌ای دریافت کرده باشد، باید قیمت‌ آن طبق ارز مبادله‌ای باشد اما هم‌اکنون ارز مبادله‌ای برای واردات طلا اختصاص داده نشده است و به همین دلیل نمی‌توان آن را مبنای قیمت‌گذاری قرار داد.

گفتنی است که قیمت‌گذاری طلا با ارز مبادله‌ای باعث افزایش قاچاق می‌شود.

نوسان نرخ ارز در یک سال گذشته و تاثیر مستقیم آن بر قیمت طلا و سکه باعث شده است، تا شاهد نرخ‌های چندگانه در بازار کالاهای مختلف باشیم.

وجود ارزهای مختلف به قیمت مرجع 1226 تومان، ارز مبادله‌ای حدود 2500 تومانی و ارز بازار آزاد، باعث ناهماهنگی در ابعاد مختلف توزیع کالاها در کشور شده است و به عقیده بسیاری از کارشناسان چند نرخی بودن ارز باعث بی نظمی در حوزه تجارت خارجی،رانت و همچنین بازار داخلی شده است.

بروز چند نرخی ارز که پیش تر در شرایط جنگی و در هشت سال دفاع مقدس رخ داده بود، به اقتصاد دو نرخی یا چند نرخی موسوم است که این اقتصاد لطمات خود را در طولانی مدت وارد می‌کند.

حال آن که تصمیم‌گیران و سیاست‌گذاران کلان کشور برای تعدیل وضع موجود از ابزارهای مختلفی استفاده می‌کنند که این ابزارها تاکنون پاسخگو نبوده و حتی بسیاری از آنها از پشتوانه کارشناسی مناسبی برخوردار نبوده است.

به عقیده فعالان اقتصادی اجرای طرح‌های متعدد دولتی در کنار بخشنامه‌های مرتبط در خصوص ممنوعیت واردات و صادرات به جای کنترل فضای روانی کشور،باعث تلاطم و نوسان قیمتی را به دنبال داشته است.

به نظر می‌رسد تصمیم گیری شبانه و بدون پشتوانه اقتصادی که از سوی بدنه اجرایی کشور اتخاذ و اجرا می شود، بیشترین لطمه را در شرایط تشدید تحریم‌های نظام سلطه به بدنه اجرایی کشور می زند.

به نظر می‌رسد استفاده از راهکار تعیین قیمت طلا و سکه بر مبنای دلار مرکز مبادلات ارزی به بهانه تک نرخی کردن ارز بیش از آنکه دولت را به این هدف برساند، باعث نابسامانی در بدنه اقتصادی کشور و همچنین خروج سرمایه‌ها و از مهمتر قاچاق طلا به خارج از کشور می‌شود چرا که قیمت ارز در بازار آزاد بین 500 تا 700 تومان بالاتر از قیمت ارز مبادله‌ای است، قاچاق طلا به خارج از کشور و تبدیل آن به ارز آزاد و عرضه همان ارز در بازار حاشیه سود بالای را برای واسطه‌ها خواهد داشت. قیمت گذاری طلا با ارز مبادلاتی نه فقط گامی به سوی تک نرخی شدن ارز نیست بلکه باعث تضعیف پول ملی شده و پشتوانه‌های اقتصادی کشور را متزلزل می کند.برخی کارشناسان معتقدند چنین راهکاری شاید مسیری برای آن باشد تا دولت بتواند منابع طلا و سکه خود را در مدت زمان کوتاهی و به مدد قاچاقچیان به منابع ارزی تبدیل کند.از طرفی دیگر از آنجا که واردات طلا با ارز مبادله ای صورت نگرفته است قیمتگذاری این کالای ارزشمند با ارز مبادله ای تخلف محسوب می شود.

در شرایط فعلی که تحریم های نظام سلطه بدنه اقتصادی کشور را در فشار قرار داده است باید تصمیمات صحیح کارشناسی فضای متلاطم روانی کشور را آرام تر کند و این حداقل انتظاری است که از دولت مردان و تصمیم گیران می رود.

در این باره یک کارشناس اقتصادی قیمت‌گذاری طلا به نرخ مبادله‌ای را موجب اخلال در بازار اعلام کرد و گفت: برای کنترل قیمت طلا و سکه باید پول ملی تقویت شود تا قیمت ارز بازار به نرخ مبادلاتی نزدیک شده و قیمت طلا و سکه کاهش یابد.سیدبها‌ءالدین حسینی هاشمی با مثبت ندانستن تعیین قیمت طلا و سکه بر مبنای ارز مبادله‌ای اظهار داشت: قیمت باید از طریق بازار کشف شود و در غیر این صورت، موجب سود عده‌ای و زیان عده دیگری خواهد شد.

وی افزود: در چنین شرایطی قیمت تعیین شده برای سکه از قیمت بازار پایین‌تر خواهد بود و در کوتاه مدت اثر کاهشی خواهد داشت اما مقطعی است و فقط منابع زیادی از بانک مرکزی در اختیار عده‌ای خاص قرار می‌گیرد.این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: بانک مرکزی در این بخش سیاست درستی در پیش گرفته و مخالفت این بانک با اجرای این طرح منطقی است زیرا قیمت طلا باید بر مبنای بازار تعیین شود؛ تعیین قیمت جزو وظایف بانک مرکزی نیست.وی ادامه داد: برای کنترل قیمت طلا و سکه باید پول ملی تقویت شود و در صورت کاهش قیمت ارز در بازار آزاد و نزدیک شدن آن به نرخ مبادلاتی، قیمت طلا و سکه کاهش خواهد یافت.حسینی هاشمی گفت: هم‌ا‌کنون یک اونس طلا 31.2 طلا و هر سکه تمام معادل 8.01 گرم طلا است و با احتساب اجرت آن قیمت سکه به دست می‌آید؛ اگر فرض بگیریم قیمت اونس 1650 دلار باشد و برای تعیین قیمت سکه آن را بر چهار تقسیم کنیم، عدد به دست آمد‌ه 412 دلار است؛ اگر این عدد را در 458 2تومان ضرب کنیم، قیمت سکه حدود یک میلیون تومان و اگر با قیمت 3000 تومان ضرب شود حدود یک میلیون و 200 هزار تومان می‌شود.