شعر فریاد شعر اعتراض

گفتاری گذرا پیرامون شعر متعهدانه ایران
شعر فریاد شعر اعتراض
سید محمود سجادی ـ30


وی حتی در غزل نیز که اصولاً به مضامین عاشقانه اختصاص دارد، افکار انقلابی و سیاسی خود را تسری داد:

لاله خونین کفن از خاک سر آورده برون

خاک مستورة قلب بشر آورده برون

نیست این لالة نوخیز که از سینة خاک

پنجة جنگ جهانی جگر آورده برون

دل ماتمزدة مادر زاری است که مرگ

از زمین همره داغ پسر آورده برون

دست خونین زمین است که از بهر دعا

صح‌جویانه زکوه و کمر آورده برون

آتشین آه فرو مرده مدفون شده‌ای است

که زمین از دل خود شعله در آورده برون

پاره‌های کفن و سوخته‌های جگر است

کز پی عبرت اهل نظر آورده برون

«فرخی یزدی» متولد 1267 و مقتول در سال 1318 شمسی از ابتدای جوانی خود مبارزة بی‌امانی را با استبدادگران و ستمکاران و نیروهای ضد مردمی آغاز کرد و در روزنامه معروف سیاسی خود «طوفان» شعرهای میهنی کوبنده‌ای را به چاپ رساند. او در سال 1318 شمسی در زندان شهربانی تهران توسط ایادی رضا خان به شهادت رسید. شعر معروف آزادی او را بارها خوانده‌ایم و در اوایل انقلاب نیز به صورت سرودی ملی و میهنی شنیده‌ایم:

آن زمان که بنهادم سر به پای آزادی

دست خود زجان شستم از برای آزادی

تا مگر به دست آرم دامن وصالش را

می‌دوم به پای دل در قفای آزادی

در محیط طوفانزا ماهرانه در جنگ است

ناخدای استبداد با خدای آزادی

یکی دیگر از شاعران که فی‌الحقیقه به عصر بیداری تعلق دارد، «ابوالقاسم عارف قزوینی» است که در حدود سال 1300 هـ ق در قزوین به دنیا آمده و از شانزده سالگی به شعر و شاعری روی آورده. با شروع نهضت مشروطیت، مشتاقانه به خیل آزادیخواهان پیوسته و تمام هم و غم و استعدادهای هنرمندانة خود را در جهت تقدیس و توسعة‌ اندیشة مشروطه‌خواهی و دفاع از مشروطه‌خواهان به کار برد. چه از نظر شاعری و چه از حیث موسیقی و آوازخوانی همواره مردی آزاده، آزادیخواه و ملت‌دوست بوده است. این عارف و شاعر ملی، در تصنیف‌سازی، آنهم تصنیف‌های سیاسی و انقلابی، نهضتی به وجود آورد و به زودی صفحه‌های آوازش به خانه‌های متمکنین و اهل ذوق و فکر و همة آنهایی که در خانه جعبه‌های آواز داشتند، راه پیدا کرد. نمونه‌ای که ذیلاً آورده می‌شود، جزو اشعار انقلابی و سیاسی اوست:‏

لباس مرگ بر اندام عالمی زیباست

چه شد که کوته و زشت این قبا به قامت مست

زحد گذشت تعدی کسی نمی‌پرسد

حدود خانة بی خانمان ما زکجاست

چه شد که مجلس شورا نمی‌کند معلوم

که خانه خانة غیرست یا که خانة ماست

خراب مملکت از دست دزد خانگی است

زدست غیر چه نالیم هرچه هست از ماست

عارف به طور کلی شاعری پرشور است، نه اندیشمند. احساساتش بر اندیشه‌اش می‌چربد.

نمی‌توان او را در عداد شاعران مطرح و مثال‌زدنی ایران به حساب آورد.

او روحی حساس و ناملایم داشت و خصوصیات یک انقلابی احساساتی را دارا بود. دیدیم که سالهای آخر عمر خود را نیز با اعتیاد و فقر خودخواسته و خودکرده و حشر و نشر با کسانی که به طور ماهوی ضد انقلاب بودند، گذراند.

او این بخت بلند را داشته ـ هر چند بدون هیچ ارتباط معقولی ـ که در آرامگاه ابن سینا و در جوار آن حکیم بزرگ و طبیب بین‌المللی در همدان مدفون شود.

شاعر انقلابی دیگر این دوره «محمدرضا میرزادة عشقی» است که در تیر ماه 1303 شمسی در سن 30 سالگی توسط دو تن از ایادی پلیس مخوف رضاخانی در کنار حوض‌خانه‌اش با گلوله ترور شد و در عنفوان جوانی و استعداد به قتل رسید. او یکی از پیشگامان شعر متفاوت و نوگرایانه است.


اوزان جدیدی را تجربه کرد و شعرهای دلپذیری را به جامعة شعردوست زمان خود هدیه نمود که خوشبختانه ما آنها را تحت عنوان «کلیات مصور عشقی» حاوی اشعار، منظومه‌ها و نوشته‌های او به کوشش علی‌اکبر مشیر سلیمی، سالهاست که در اختیار داریم.

در بحث از تحولات شعر معاصر و آنچه که به شعر نیمایی منتهی شد، به اعتبار تغییرات و تحولات مربوط به اوزان و قوالب شعری و مضامین جدید، ناگزیر و به حق باید از او نام برد.‏

وی از مخالفین سرسخت قرارداد 1919 وثوق‌الدوله است.

قیمت‌گذاری طلا با ارز مبادلاتی گامی به سوی تک نرخی شدن

قیمت‌گذاری طلا با ارز مبادلاتی گامی به سوی تک نرخی شدن


با توجه به سیاست‌های مقامات اقتصادی کشور مبنی بر تک‌نرخی شدن ارز، یکی از این راهکار‌ها تعیین قیمت طلا و سکه بر مبنای دلار مرکز مبادلات ارزی است.

محمد کشتی‌آرای رئیس اتحادیه کشوری طلا و جواهر در گفت‌وگو با فارس با اشاره به دستورالعمل تعیین قیمت طلا بر مبنای نرخ ارز مرکز مبادلات ارزی، اظهار داشت: با توجه به سیاست‌های مقامات اقتصادی کشور مبنی بر تک نرخی شدن ارز، یکی از این راهکار‌ها تعیین قیمت طلا و سکه بر مبنای دلار مرکز مبادلات ارزی است.

وی افزود: بر این اساس به دلیل نامشخص بودن قیمت‌های فعلی، التهاباتی در بازار به وجود می‌آید، اما از این پس نرخ دلار در مرکز مبادلات ارزی مبنای تعیین قیمت است و همه نرخ‌ها در سطح کشور یکسان شود.

رئیس اتحادیه کشوری طلا و جواهر تاکید کرد: در کنار قیمت دلار مبادله‌ای، عرضه و تقاضا در تعیین قیمت طلا و سکه موثر هستند.

وی در پاسخ به این سئوال که آیا با توجه به خریداری سکه و طلا با قیمت‌های فعلی، فروشندگان طلا و سکه در برابر این کار مقاومت نخواهند کرد، گفت: مساله پذیرش یا عدم پذیرش نیست بلکه نرخ ارز در حال تک نرخی شدن است و این اقدام برای همه مفید است و انتظار ما اجرایی شدن این طرح در طول چند روز نیست.کشتی‌آرای ادامه داد: به نظر می‌رسد به تدریج این اتفاق رخ دهد و به صورت اتوماتیک وقتی قیمت‌ها مشخص و واحد باشد از این نرخ‌ها پیروی خواهد شد؛ در چند سال پیش قیمت‌ها کاملا مشخص و متناسب با قیمت ارز بود و امیدواریم با این اقدام، شرایط همانند گذشته شود.رئیس اتحادیه کشوری طلا و جواهر در مورد طلای 14 عیار گفت: کاهش عیار تا به قانون تبدیل نشود، اجرایی نخواهد شد.وی تاکید کرد: در حال حاضر مخالفت‌های زیادی با طلای 14 عیار وجود دارد و اجرای آن بعید است.

مدیر اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی هم با تشریح دلایل مخالفت بانک مرکزی با تعیین قیمت طلا بر مبنای ارز مبادله‌ای گفت: فقط کالایی که از مرکز مبادلات ارز گرفته باید قیمت‌ آن مطابق نرخ مبادله‌ای باشد.

پیمان قربانی با اشاره به اقدام اتحادیه کشوری طلا و جواهر برای تعیین قیمت طلا و جواهر بر مبنای نرخ ارز مبادله‌ای اظهار داشت: این مساله مورد تایید بانک مرکزی نیست و معتقدیم قیمت طلا در بازار تعیین می‌شود و جهت‌گیری بانک مرکزی به عنوان نهاد مسئول در بازار طلا و ارز بر این است که قیمت در بازار سکه و طلا حباب نداشته باشد.

وی با بیان اینکه قیمت سکه و طلا باید بر اساس عوامل تعیین کننده آن مانند ارز و اونس جهانی باشد، افزود: بنابراین هر گاه قیمت ارز افزایش یابد قیمت سکه و طلا افزایش می‌یابد و هر گاه کاهش یابد، بازار روند کاهشی خواهد داشت.

مدیر اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی در پاسخ به این سئوال که آیا این این اقدام نمی‌توانست گامی در جهت رسمیت بخشیدن به ارز مرکز مبادلات باشد، گفت: جهت‌گیری بانک مرکزی در اتاق مبادلات ارزی این است که این مرکز ارز کالاهای مشمول اولویت‌های تعیین شده را تامین کند و همواره مسئولان مربوطه تاکید کرده‌اند که عمق مرکز مبادلات باید افزایش یابد.

وی گفت: با افزایش سهم ارز مبادله‌ای، قیمت‌های بازار آزاد به تبعیت آن نرخ کاهش می‌یابد و در چنین شرایطی همگرایی بین نرخ مبادله‌ای و آزاد ایجاد شده و این هدف محقق خواهد شد زیرا قیمت طلا به تبعیت از ارز کاهش خواهد یافت؛ بنابراین راه تحقق این هدف از مسیر دیگری است.

مدیر اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی ادامه داد: تا زمانی که این مسیر تحقق نیافته، کاهش قیمت سکه و طلا براساس ارز مبادله‌ای منجر به خروج طلا از کشور خواهد شد؛ با توجه به اینکه طلا و ارز کالاهای جانشین هستند، عده‌ای می‌توانند با خروج طلا از کشور، ارز وارد کرده و آن را در بازار آزاد بفروشند.

وی تصریح کرد: در نظام قیمت‌گذاری کشور، کالایی که ارز مبادله‌ای دریافت کرده باشد، باید قیمت‌ آن طبق ارز مبادله‌ای باشد اما هم‌اکنون ارز مبادله‌ای برای واردات طلا اختصاص داده نشده است و به همین دلیل نمی‌توان آن را مبنای قیمت‌گذاری قرار داد.

گفتنی است که قیمت‌گذاری طلا با ارز مبادله‌ای باعث افزایش قاچاق می‌شود.

نوسان نرخ ارز در یک سال گذشته و تاثیر مستقیم آن بر قیمت طلا و سکه باعث شده است، تا شاهد نرخ‌های چندگانه در بازار کالاهای مختلف باشیم.

وجود ارزهای مختلف به قیمت مرجع 1226 تومان، ارز مبادله‌ای حدود 2500 تومانی و ارز بازار آزاد، باعث ناهماهنگی در ابعاد مختلف توزیع کالاها در کشور شده است و به عقیده بسیاری از کارشناسان چند نرخی بودن ارز باعث بی نظمی در حوزه تجارت خارجی،رانت و همچنین بازار داخلی شده است.

بروز چند نرخی ارز که پیش تر در شرایط جنگی و در هشت سال دفاع مقدس رخ داده بود، به اقتصاد دو نرخی یا چند نرخی موسوم است که این اقتصاد لطمات خود را در طولانی مدت وارد می‌کند.

حال آن که تصمیم‌گیران و سیاست‌گذاران کلان کشور برای تعدیل وضع موجود از ابزارهای مختلفی استفاده می‌کنند که این ابزارها تاکنون پاسخگو نبوده و حتی بسیاری از آنها از پشتوانه کارشناسی مناسبی برخوردار نبوده است.

به عقیده فعالان اقتصادی اجرای طرح‌های متعدد دولتی در کنار بخشنامه‌های مرتبط در خصوص ممنوعیت واردات و صادرات به جای کنترل فضای روانی کشور،باعث تلاطم و نوسان قیمتی را به دنبال داشته است.

به نظر می‌رسد تصمیم گیری شبانه و بدون پشتوانه اقتصادی که از سوی بدنه اجرایی کشور اتخاذ و اجرا می شود، بیشترین لطمه را در شرایط تشدید تحریم‌های نظام سلطه به بدنه اجرایی کشور می زند.

به نظر می‌رسد استفاده از راهکار تعیین قیمت طلا و سکه بر مبنای دلار مرکز مبادلات ارزی به بهانه تک نرخی کردن ارز بیش از آنکه دولت را به این هدف برساند، باعث نابسامانی در بدنه اقتصادی کشور و همچنین خروج سرمایه‌ها و از مهمتر قاچاق طلا به خارج از کشور می‌شود چرا که قیمت ارز در بازار آزاد بین 500 تا 700 تومان بالاتر از قیمت ارز مبادله‌ای است، قاچاق طلا به خارج از کشور و تبدیل آن به ارز آزاد و عرضه همان ارز در بازار حاشیه سود بالای را برای واسطه‌ها خواهد داشت. قیمت گذاری طلا با ارز مبادلاتی نه فقط گامی به سوی تک نرخی شدن ارز نیست بلکه باعث تضعیف پول ملی شده و پشتوانه‌های اقتصادی کشور را متزلزل می کند.برخی کارشناسان معتقدند چنین راهکاری شاید مسیری برای آن باشد تا دولت بتواند منابع طلا و سکه خود را در مدت زمان کوتاهی و به مدد قاچاقچیان به منابع ارزی تبدیل کند.از طرفی دیگر از آنجا که واردات طلا با ارز مبادله ای صورت نگرفته است قیمتگذاری این کالای ارزشمند با ارز مبادله ای تخلف محسوب می شود.

در شرایط فعلی که تحریم های نظام سلطه بدنه اقتصادی کشور را در فشار قرار داده است باید تصمیمات صحیح کارشناسی فضای متلاطم روانی کشور را آرام تر کند و این حداقل انتظاری است که از دولت مردان و تصمیم گیران می رود.

در این باره یک کارشناس اقتصادی قیمت‌گذاری طلا به نرخ مبادله‌ای را موجب اخلال در بازار اعلام کرد و گفت: برای کنترل قیمت طلا و سکه باید پول ملی تقویت شود تا قیمت ارز بازار به نرخ مبادلاتی نزدیک شده و قیمت طلا و سکه کاهش یابد.سیدبها‌ءالدین حسینی هاشمی با مثبت ندانستن تعیین قیمت طلا و سکه بر مبنای ارز مبادله‌ای اظهار داشت: قیمت باید از طریق بازار کشف شود و در غیر این صورت، موجب سود عده‌ای و زیان عده دیگری خواهد شد.

وی افزود: در چنین شرایطی قیمت تعیین شده برای سکه از قیمت بازار پایین‌تر خواهد بود و در کوتاه مدت اثر کاهشی خواهد داشت اما مقطعی است و فقط منابع زیادی از بانک مرکزی در اختیار عده‌ای خاص قرار می‌گیرد.این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: بانک مرکزی در این بخش سیاست درستی در پیش گرفته و مخالفت این بانک با اجرای این طرح منطقی است زیرا قیمت طلا باید بر مبنای بازار تعیین شود؛ تعیین قیمت جزو وظایف بانک مرکزی نیست.وی ادامه داد: برای کنترل قیمت طلا و سکه باید پول ملی تقویت شود و در صورت کاهش قیمت ارز در بازار آزاد و نزدیک شدن آن به نرخ مبادلاتی، قیمت طلا و سکه کاهش خواهد یافت.حسینی هاشمی گفت: هم‌ا‌کنون یک اونس طلا 31.2 طلا و هر سکه تمام معادل 8.01 گرم طلا است و با احتساب اجرت آن قیمت سکه به دست می‌آید؛ اگر فرض بگیریم قیمت اونس 1650 دلار باشد و برای تعیین قیمت سکه آن را بر چهار تقسیم کنیم، عدد به دست آمد‌ه 412 دلار است؛ اگر این عدد را در 458 2تومان ضرب کنیم، قیمت سکه حدود یک میلیون تومان و اگر با قیمت 3000 تومان ضرب شود حدود یک میلیون و 200 هزار تومان می‌شود.