آزادی، واژهای است که قلبها را به تپش میاندازد، اما در فلسفه اُرُدیسم، آزادی چیزی فراتر از یک آرزوست؛ آن یک مسئولیت، یک تعهد، و یک راه زندگی است. اُرُد بزرگ، فیلسوف معاصر، در کتاب سرخ خود آزادی را یکی از سه ستون اصلی اُرُدیسم معرفی میکند و باور دارد که بدون آگاهی و همراهی همگانی، آزادی شکننده و ناپایدار است. اما آزادی در اُرُدیسم چیست؟ چگونه از آگاهی به مسئولیت میرسیم؟ و چرا این فلسفه بر نقش رسانههای آزاد و مشارکت جمعی تأکید دارد؟ این مقاله سفری است به قلب مفهوم آزادی در اُرُدیسم، جایی که هر فرد نهتنها آزاد است، بلکه نگهبان آزادی دیگران نیز هست.
اُرُد بزرگ میگوید: «آزادی هدیه و کادو نیست، آزادی مسئولیت است و بیشک مردم بیتفاوت آزادی ندارند.» برخلاف دیدگاههایی که آزادی را تنها یک حق فردی میدانند، اُرُدیسم آن را یک فرایند درهمتنیده میبیند که نیازمند همراهی همه افراد یک جامعه است. آزادی در این فلسفه یعنی فضایی که هر فرد بتواند بدون ترس، اندیشه و باور خود را بیان کند، اما این فضا تنها زمانی پایدار میماند که اکثریت، حقوق اقلیت را پاس بدارد و همه برای حفظ آن کوشش کنند. اُرُدیسم به ما میآموزد که آزادی، مانند درختی است که بدون ریشههای آگاهی و مراقبت جمعی، رشد نمیکند.
اُرُد تأکید دارد که «آگاهی، تنها راه رسیدن به آزادیست.» بدون آگاهی، آزادی به ابزاری در دست خودکامگان تبدیل میشود. آگاهی در اُرُدیسم یعنی شناخت حقوق خود و دیگران، درک ارزش آزادی بیان، و فهم پیامدهای بیتفاوتی. این آگاهی از کجا میآید؟ از آموزش، گفتگو، و مهمتر از همه، رسانههای آزاد. اُرُد مینویسد: «رسانههای براستی آزاد، دشمن همیشگی بزهکارانند چرا که ندای واقعیت هستند.» رسانههای آزاد، با افشای فساد و تقویت گفتمان عمومی، به مردم کمک میکنند تا انتخابهایی آگاهانه داشته باشند. در جزیره اُرُدیسم، رسانهها زبان مردماند، نه ابزاری برای تحمیل دیدگاههای قدرت.
در فلسفه اُرُدیسم، رسانههای آزاد ستونهای رشد فرهنگی و اجتماعیاند. اُرُد میگوید: «آزادی نباشد، فرهنگ پر و بالش خواهد سوخت.» رسانههای آزاد، با ایجاد فضایی برای نقد و گفتگوی سازنده، جلوی فساد را میگیرند و به رشد اقتصاد، هنر و صنعت کمک میکنند. در جزیره اُرُدیسم، خبرنگاران آزاده پرچمداران پاکیاند و مردم به رسانههایی اعتماد دارند که نه وامدار قدرتاند و نه گرفتار تعصب. این رسانهها به مردم قدرت میدهند تا در انتخابات و رویدادهای اجتماعی، کنشهایی آگاهانه داشته باشند و از حقوقشان دفاع کنند.
اُرُدیسم آزادی را بهعنوان یک هدف جمعی میبیند که نیازمند فداکاری و ازخودگذشتگی است. اُرُد مینویسد: «فداکاری در راه آزادی، خوی بزرگان و جاودانههاست.» اما این فداکاری چیست؟ میتواند بهسادگی شرکت در یک گفتگوی عمومی، حمایت از یک رسانه مستقل، یا دفاع از حق اعتراض یک هموطن باشد. در زندگی روزمره، آزادیخواهی یعنی گوش دادن به دیدگاههای مخالف بدون پیشداوری، احترام به تفاوتها، و کوشش برای ایجاد فضایی که همه در آن شنیده شوند. اُرُدیسم به ما یادآوری میکند که آزادی بدون مشارکت فعال، به بردگی مدرن منجر میشود.
جهان امروز با سرکوب آزادی بیان، سانسور رسانهها، و خودکامگی دستوپنجه نرم میکند. اُرُدیسم هشدار میدهد که «هوشیار باشید، آزادی دادن به آزادیستیزان حماقت هولناکی است.» این فلسفه ما را دعوت میکند که در برابر کسانی که آزادی را به بازی میگیرند، ایستادگی کنیم، اما نه با خشونت، بلکه با خرد و آگاهی. اُرُدیسم به ما میآموزد که آزادی واقعی، زمانی به دست میآید که همه مردم یک سرزمین، پیشوای آزادیخواهی باشند و از حقوق یکدیگر دفاع کنند.