بخش‌هایی از گفتگوی یک شاعر ایرانی با بازیگر کره‌ای آنچه از«جومونگ» آموختم... پونه ندایی
اشاره:خانم پونه ندایی، شاعره و روزنامه‌نگاری است که به دور از همه جنجال‌ها، حاشیه‌ای لطیف و پیاده‌رویی دل‌انگیز را در مطبوعات ایران برای خود برگزیده و سال‌هاست بدون چتر در این پیاده‌رو پاییزی قدم می‌زند. اصلاً خودش هم اهل پاییز است و در یکی از زیباترین شعرهایش گفته است:
پاییز را دوست دارم
که تکلیف برگ‌ها را
یک به یک روشن می‌کند
او که صاحب امتیاز، مدیرمسئول و سردبیر یکی از بهترین و خواندنی‌ترین نشریات ادبی کشورمان به نام «شوکران» است؛ یکی از با ذوق‌ترین نویسندگان و مترجمان آثار ادبی شاعران و نویسندگان شرق آسیا، به ویژه کره جنوبی نیز هست و تاکنون آثار بسیاری را از شاعران و نویسندگان این کشور به فارسی ترجمه و از سوی نشر اَمرود منتشر کرده است که از جمله آنها می‌توان به: داستان‌های فولکلور کرهجنوبی، نوشته چانگ هیویی؛ داستان کره‌ای نوشته «چانگ هیویی»، لانه آسمان، دفتر شعری از «جویی جونگ یول» ؛ قصه نقطه نوشته کانگ و وهیون؛ خاک حقیقت است، دفتر شعری از «چانگ ـ سیک ـ کیم»؛ لباس نو و پیرزن و ببر(ترجمه هونگ ته‌یو) اشاره کرد.
او برای ترجمه و جمع‌آوری هر یک از این آثار سفرهایی به کرهجنوبی و دیدارهایی با برخی از شاعران و نویسندگان کره‌ای داشته است که ما حاصل دیدارهایش با مسئولان فرهنگی، ادبی و هنری کره جنوبی و نیز تنی چند از شاعران و هنرمندان کره‌ای را در کتابی به نام «سرزمین ققنوس» از سوی نشر امرود منتشر کرده است که ظرف مدت کوتاهی نایاب و این روزها به چاپ دوم رسیده است.
آنچه در این کتاب بیشتر از هر چیز نظر خواننده را به خود جلب می‌کند، دیدار و گفت‌وگویی است که او با «سونگ ایل‌گوک» بازیگر نقش اول سریال تلویزیونی جومونگ داشته است.
ضمن آرزوی توفیق برای این شاعره فعال و پویا، بخش هایی از گفت‌و گوی او را با جناب «جومونگ» برای این صفحه انتخاب کرده‌ایم. گفت و گویی که شبیه آن حتی زمان اقامت جومونگ در تهران هم برای روزنامه‌نگاران چندان فراهم نشد؛ اما خواندن دیگر بخش‌های این کتاب شیرین و جذاب را به خودتان واگذار می‌کنیم.
«گروه ادب و هنر»
10اکتبر 2010 ـ کافه روو
سونگ ایل گوگ را در کافه «رو» (Roo) واقع در خیابان چونگ دام دونگ (Chongdam-dong) در سئول دیدم. اول فکر می‌کردم دیدار با او باید دشوار باشد. اما وقتی مدیر برنامه‌های من با مدیر برنامه‌های او از طریق‌ایمیل تماس گرفت و گفت که روزنامه‌نگاری از ایران مایل است سونگ ایل گوگ را ببیند، او ابتدا ریز سؤالات را از ما خواست که ما هم فرستادیم و قرار ملاقات با او برایم فراهم شد.
سونگ ایل گوک در بوسان زندگی می‌کند. او فقط برای مصاحبه به سئول آمد تا به قول خودش با مخاطبان ایرانی حرف بزند. همسرش قاضی است و مادرش بازیگر سرشناس کره‌ای و یکی از نمایندگان پارلمان کره است. در کنار بازیگری به ورزش‌های مختلفی هم علاقه مند است و به عنوان مدل هم فعالیت می‌کند. سریال‌های امپراتور دریا و جومونگ او را محبوب بینندگان ایرانی ساخت .
*سلام. ممنون که این مصاحبه را قبول کردید.
ـ سلام. من از شما ممنونم. اول می‌خواهم بگویم که من آدم سختی برای مصاحبه کردن هستم چون همیشه پاسخ‌های کوتاه می‌دهمو یا به خاطر این نیست که نخواهم جواب پرسش‌های شما را ندهم بلکه فکر می‌کنم تا دقیق‌ترین پاسخ را بدهم.
*زندگی چطور است؟
ـ من از زندگی‌ام احساس رضایت می‌کنم. نگاه من به زندگی خیلی مثبت است و خوش‌بین هستم. این چیزی است که دوستان و همکارانم به آن اشاره می‌کنند. زندگی‌ام عالی است.
*فکر می‌کردید روزی در عالم هنر این‌قدر بدرخشید؟
ـ من وقتی بچه بودم، هیچ وقت فکر نمی‌کردم که هنرپیشه بشوم. دوست داشتم نقاشی بکشم. گرافیک می‌خواندم و رشته‌های هنرهای زیبا را، اما ناگهان هنرپیشه شدم. شکست‌هایی در گرافیک داشتم.
حالا متأسف نیستم که هنرپیشه شدم. اگر دوباره به دنیا بیایم باز هنرپیشه می‌شوم. از این حرفه راضی هستم...
*چطور شد هنرپیشه شدید؟
ـ داستانش طولانی است. همانطور که گفتم، من به هنر علاقه‌مندم. آن موقع شروع به خواندن تئاتر کردم. در آن زمان در بسیاری از هنرها رقابت بود، اما کسی زیاد سراغ تئاتر نمی‌رفت. وقتی سراغ تئاتر رفتم، برای این نبود که بتوانم صحنه تئاتر را زیبا بسازم بلکه می‌خواستم بدانم هنرپیشه‌ها چطور زیبابازی می‌کنند. می‌خواستم زیبایی تئاتر را دریابم. من به مدرسه رفتم و هنرپیشگی را آموختم و زیبایی‌های آن را دریافتم.
*چه زیبایی‌هایی را کشف کردید؟
ـ مثل همه شغل‌ها دوست داشتم زندگی دیگران را تجربه کنم. این بهترین راهی بود که بتوانم به طور غیرمستقیم، همه نوع شخصیت و رفتاری را تجربه کنم. همه نوع زندگی را.
*کدام یک از نقش‌هایتان را بیشتر دوست دارید؟
ـ همه نقش‌هایی را که بازی کرده‌ام، دوست دارم. سخت است که بتوانم یکی از آنها را انتخاب کنم. اما نقش‌هایی را که در فیلم‌های تاریخی بازی کرده‌ام، بیشتر دوست دارم.
*چرا نقش‌های تاریخی‌تان برایتان جذاب‌ترند؟
ـ چون انگار می‌توانی در دوره‌های مختلف تاریخ زندگی کنی. اسب سواری و تیراندازی می‌کنی و مثل فرمانده‌ها می‌توانی به دیگران دستور بدهی. خلاصه به همه رؤیاهایی که هر پسربچه‌ای می‌تواند داشته باشد، می‌توانی دست پیدا کنی.
*آیا هنوز با حس و حال کودکی‌تان زندگی می‌کنید؟
ـ با توجه به سنی که دارم، هنوز رؤیاهای کودکی‌ام را دارم.
*چطور نقش جومونگ را پذیرفتید؟
ـ در واقع وقتی هنرپیشه هستید، برای نقش انتخاب می‌شوید. پس از موفقیتم در سریال «امپراتور دریا»، نقش جومونگ به من پیشنهاد شد و من رد کردم. چون برای ایفای نقش در امپراتور دریا به خاطر فعالیت بدنی شدید و تیراندازی بسیار خسته بودم. اما این نقش مثل سرنوشت دنبالم آمد.
من نمی‌خواستم بازی کنم، چون تیراندازی درسریال‌‌های تاریخی نسبت به تیراندازی در سریال‌های دیگر دشوار است؛ اما خلاصه کنم سرنوشت من بود. داستانش طولانی است.
*جومونگ بودن برایتان دشوار نبود؟
ـ اگر به روش تولید درام در کره نگاه کنید، معمولاً همه قسمت‌ها از پیش ساخته نمی‌شوند.
وقت کمی وجود دارد. در یک هفته دو اپیزود باید بگیرم. و در تمام هفته فقط وقت برای خوابیدن هست.
باید از نظر فیزیکی قوی باشیم تا بتوانیم از عهده نقش برآییم. در این فرصت کم تلویزیون باید بازتاب مخاطب را بگیرد و براساس آن ادامه سریال را بسازد.
برای ساخت سریال جومونگ، من شاید در هفته فقط سه چهارشب می‌خوابیدم.
*از جومونگ چه آموختید؟
*آنچه من از جومونگ آموختم، صبوری بود.
*چه خاطره جالبی از فیلمبرداری‌های سریال جومونگ دارید؟
ــ الآن چهار سال گذشته و خیلی یادم نمی‌آید. در آغاز سریال صحنه‌ای هست که جومونگ در غار ایفای نقش می‌کند. یک هفته از گوشم گلِ بیرون می‌آمد. صحنه دیگری بود که باید در غار فیلمبرداری می‌شد.
همه عوامل فیلم می‌توانستند از ماسک استفاده کنند، اما برای بازیگران ممکن نبود. بنابراین موقع ایفای نقش در غار نمی‌توانستم نفس بکشم. صحنه‌های زیادی هست که تیرکمان ضربه می‌زد. تیرکمانی که من استفاده می‌کردم، گوگونگ بود.
تیراندازی سنتی کره که از زمان کوگوریو بود. من اولین کسی بودم که این نوع تیراندازی را یاد گرفتم. حالا من سفیر آموزش تیرکمان سنتی در کره هستم.
*وقتی به ایران می‌آمدید، چه حسی داشتید؟
ــ چند روز قبل از سفر به ایران را برایتان تعریف می‌کنم. همانطور که گفتم در بوسان زندگی می‌کنم. من در کلوپ بدن‌سازی در یک هتل می‌روم. همان روزها مسابقه بین‌المللی والیبال در بوسان برگزار می‌شد.
یک تیم ایرانی هم از قضا در همان هتلی که کلوپ ورزشی من بود اقامت داشتند. وقتی از کلوپ بیرون آمدم، تیم ایرانی مرا شناختند.
گرد من آمدند و ابراز علاقه کردند و من یک ساعتی را با آنها گذراندم. قبل از آن شنیده بودم که سریال جومونگ در ایران علاقه‌مندان زیادی دارد، اما باور نمی‌کردم تا این که از اشتیاق تیم ایرانی در بوسان این را فهمیدم.
*پس شما از بوسان آماده شدید؟
ـ بله.
*وقتی به ایران آمدید، چه دیدید؟
برایم غیرقابل تصور بود. شنیده بودم که آمار بینندگان سریال جومونگ 80 درصد است، اما به راستی فکر می‌کردم جوک است. وقتی به ایران رسیدم، با تمام وجود این موضوع را درک کردم.
فکر می‌کردم فقط جوانان که احتمالاً تیزاندازی‌های سریال برایشان جذاب بوده، جزو این آمار هستند، اما با کمال شگفتی دیدم ایرانی‌ها از افراد بسیار مسن تا کودکان سه چهار ساله، به جومونگ علاقه‌مندند. استقبال ایرانی‌ها در هتل چنان بود که کارکنان هتل به شوخی به من می‌گفتند باید هر چه زودتر هتل را ترک کنی؛ چون ما جوابگوی این جمعیت مشتاق نیستیم!
*چه خاطره‌ای از ایران دارید؟
ـ سراسر خاطره بود. اما یک روز به خاطر دارم که محافظ‌های ایرانی تلاش می‌کردند مرا از میان جمعیت به آسانسور ببرند. تا در آسانسور بسته شد، ناگهان همگی موبایل‌هایشان را از جیب درآوردند و به سمت من گرفتند. یک لحظه شوکه شدم. آنها می‌خواستند از من عکس بگیرند.
*گرچه مدت کوتاهی در ایران ماندید، اما درهمین مدت چه نظری درباره ایران و مردمش پیدا کردید؟
ــ من فهمیدم که بیشتر کره‌ای‌ها دانش نادرستی از ایران دارند.
من توانستم در این مدت کوتاه نگاهم را به ایران تصحیح کنم. قبلاً فکر می‌کردم ایران کشوری است که بانوان آن به خاطر داشتن حجاب، محدودیت دارند، اما دیدم که این موضوع درست نیست؛ چون بانوان زیادی در جامعه فعالیت می‌کنند.
به ویژه این که دیدم بسیاری از خبرنگارانی که برای مصاحبه و تهیه گزارش از سفرم آمدند، از بانوان بودند. فهمیدم ایران آنقدر که تبلیغات می‌گوید، بسته نیست.
نمایش«هفت خوان مالیات» بر صحنه تئاتر آرزو نوری ــ کارشناس ارشد علوم ارتباطات
طبق قانون، همه فعالیت های فرهنگی، هنری، انتشاراتی و مطبوعاتی، معاف از مالیات هستند تا خالقان آثار فرهنگی و هنری به خاطر تنگناهای مالی از آفرینش هنری باز نمانند. اما آنچه سالیان سال است شاهد آن هستیم، رفت و آمدهای این افراد در هفت خوان اداره مالیات است. جایی که طبق قانون، کمتر از هر مکان دیگری حضور هنرمندان را می‌طلبد.
بسیاری از افراد، تضاد آئین‌نامه اجرایی با قانون مصوب را ریشه تمامی این مشکلات می‌دانند، اما معلوم نیست چرا اقدامی مؤثر در این زمینه صورت نمی‌گیرد.
همچنان چند ماده از آئین‌نامه می‌تواند اصل قانون را نقض کند و هنرمندانی را که معافیت دائمی و غیرمشروط مالیاتی دارند، در راهروهای اداره مالیات سرگردان نماید.
در این میان، بیشتر از همه، بازیگران تئاتر فریاد اعتراض سر داده‌اند.
فریادی که راه به جایی نبرده و در هزارتویی از ماده‌های قانونی و بی‌توجهی مسؤولان، به دست فراموشی سپرده شده است. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته، قسمتی از مالیات بخش های صنعت و تجارت در اختیار گروههای تئاتری قرار می‌گیرد و حتی صنایعی که از گروههای تئاتری حمایت می‌کنند، از تخفیف‌ها و معافیت‌های مالیاتی بیشتری برخوردار می‌شوند.
معافیت مالیاتی هنرمندان
در بند«ل»ماده 139 اصلاحیه قانون مالیات های مستقیم که مصوب اسفند 1380 مجلس شورای اسلامی است، فعالیت های انتشاراتی، مطبوعاتی، فرهنگی و هنری که به موجب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌شوند، از پرداخت مالیات معاف شدند. اما این معافیت در سال 1381 و به موجب آیین‌نامه اجرایی موضوع تبصره 3 ماده 139 این قانون مشروط شد که مواد 15 و 16 آن راه را برای گرفتن مالیات از هنرمندان هموار کرد.
براساس ماده 15 آیین‌نامه، کلیه اشخاص موضوع بند«ل» ماده 139 مکلف به انجام تکالیف خود- برحسب مورد- مبنی بر ارائه اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان، ارائه دفتر کل و روزنامه، مضافاً کسر و پرداخت مالیات اشخاص ثالث خواهند بود. در ماده 16 آیین‌نامه نیز ذکر شده بود که افراد مذکور با عدم احراز شرایط و عدم انجام تکالیف و ترتیبات مقرر در قانون مالیاتهای مستقیم و رعایت نکردن ماده 15 قانون، از معافیت مقرر در آن سال محروم می‌شوند.
همین دو ماده و تناقض آن با اصل قانون که معافیت بلاشرط مالیاتی را مدنظر داشت، محمل عملکرد مستقل در نهادهای دولتی شد و اعتراض فعالان حوزه‌های فوق را برانگیخت. از جمله تهیه کننده پروژه سینمایی، معافیت مالیاتی دارد، اما چون ضامن انجام تکالیف قانونی مالیاتی تمامی اشخاص حقوقی و حقیقی است که با آن پروژه ارتباط دارند؛ قصور در انجام هر یک از مفاد دستورالعمل قانونی ماده 139 بند «ل« موجب حذف معافیت وی می‌شود.
شمول معافیت مالیاتی بازیگران
فعالان هنری معاف از مالیات، شامل فعالان در حوزه تولید، تکثیر، و توزیع آثار سینمایی، سمعی و بصری، موسیقیایی، هنرهای نمایشی، هنرهای تجسمی و مرمت و بازسازی آثار تاریخی، فرهنگی و باستانی هستند. در بخشی از دستورالعمل موضوع ماده 12 آئین‌نامه اجرایی تبصره (3) ماده 139اصلاحی قانون که فهـرست فعالیـت‌های مشمـول معافیـت این دسـتورالعمـل در آن ذکر شده، در مورد تئاتر و نمایش صحنه‌ای، موارد زیر را برشمرده است:
«نمایشنامه‌نویسی، کارگردانی، تهیه کنندگی، صدابرداری، طراحی صحنه، نورپردازی، بازیگری، مدیریت تدارکات، چهره‌پردازی، نمایش صحنه‌ای (scene)، روحوضی، پرده‌خوانی، تعزیه، خیمه‌شب بازی، عروسکی، سیاه بازی و خیابانی».
در بخش دیگری از این دستورالعمل نیز که فهـرست فعالیـت‌های مشمـول معافیـت در مورد تولید، تکثیر، توزیع و نمایش فیلم ذکر شده، موارد زیر را برشمرده است: «فیلمنامه‌نویسی، تهیه‌کنندگی، کارگردانی، صدابرداری، صداگذاری، فیلمبرداری، طراحی صحنه و لباس، تدوینگری، مدیریت تدارکات، جلوه‌های ویژه، بازیگری، بدلکاری، چهره‌پردازی، خدمات لابراتوری فیلم‌سازی، عکاسی، گویندگی، منشی‌گری صحنه، مدیریت تولید فیلم، آهنگسازی، دوبلری، انیمیشن‌سازی، مستندسازی، مونتاژگری، بازیگردانی، دستیارکارگردان و صدابرداری، نورپردازی و نمایش فیلم و پخش و فروش آثار تصویری.»
جایگاه بازیگران درمشمولین معافیت مالیاتی
افراد در قانون مالیات‌ها براساس نوع شغل خود به سه گروه طبقه‌بندی می‌شوند:
1ــ مشمولین بند «الف» ماده 96 قانون مالیاتهای مستقیم که عموما شامل دارندگان کارت بازرگانی، واردکنندگان و صادرکنندگان، مدیران شرکتها و موسسات و معادن و ... هستند. این افراد فارغ از این که معاف یا غیرمعاف از مالیات هستند، بر اساس ماده 95 مکلف شده‌اند مطابق با قانون تجارت اظهارنامه‌ای که شامل اطلاعات هویتی، ترازنامه و حساب سود و زیان می‌باشد ارائه دهند.
2ــ مشمولین بند«ب» نیز افرادی مثل وکلا و پزشکان، صاحبان مشاغل ساختمانی، حسابداران رسمی و اعضای سازمانهای نظام مهندسی، سازندگان و فروشندگان طلا و جواهرو....هستند.البته صاحبان مراکزفرهنگی ـ هنری، فرهنگسراها، کانون‌های‌حرفه‌ای و انجمن‌های صنفی، تخصصی و صاحبان سینماها، تماشاخانه‌ها و مکان‌های تفریحی و ورزشی نیز در این گروه طبقه‌بندی شده‌اند. مشاغلی که در بند«ب» جا گرفته‌اند، موظف به ارائه اظهارنامه هستند که شامل اطلاعات هویتی، حساب درآمد و هزینه می‌باشد. اخیراً صاحبان مشاغل فیلمبرداری، دوبلاژ، مونتاژ و سایر خدمات سینمایی نیز در این گروه گنجانده شد بودند و به همین دلیل مشمول این قانون بودند که علاوه بر اظهارنامه، دفتر درآمد -هزینه مشاغل را نیز پرکنند.
3- مشمولین بند«ج» که مشمول مقررات بندهای«الف» و «ب» نیستند مکلف به ارایه اظهارنامه‌ای که شامل اطلاعات هویتی و خلاصه وضعیت درآمد و هزینه است می‌باشند. به غیر از مشاغل هنری که در بند «ب» قرار گرفتند مابقی مشاغل حوزه هنر و از جمله بازیگران تئاتر مشمول بند »ج« می‌شوند.
بسیاری از بحث ها به همین گروه‌بندی مربوط است. سینماگران از این که اداره مالیات اصرار داشت آنها را ذیل بند «ب» جای دهد ناراضی بودند و معتقد بودند آنها نیز هنرمند هستند و مانند مشمولان بند«ج» لازم نیست دفتر درآمد- هزینه مشاغل را پر کنند. علاوه بر این نباید مشمول جریمه عدم پرداخت مالیات شخص ثالث مندرج در دستورالعمل اجرایی ماده 139شوند. البته لازم به ذکر است که مالیات تکلیفی مربوط به اشخاص ثالث 5 درصد از حقوق، حق‌الزحمه پرداختی و هزینه‌هاست و فقط شرکت‌های ثبت شده مالیات تکلیفی دارند و بقیه اشخاص مالیات شغلی دارند. پس برای افراد حقیقی مشمول بند «ب« و«ج« ماده 95، مشروط به تحویل به موقع اظهارنامه قانونی معافیت مالیاتی تعلق می‌گیرد.
سرنوشت معافیت مالیاتی بازیگران سینما
طبق آئین‌نامه سال 1381 هنگام عقد قرارداد با هنرمندان مبلغ 5 درصد از کل دریافتی آنها تحت عنوان مالیات توسط تهیه‌کنندگان پروژه‌های سینمایی و تلویزیونی کسر می‌شد که بازیگران با توجه به قانون معافیات مالیاتی هنرمندان به این امر اعتراض کردند.
بالاخره توافقی میان خانه سینما و سازمان امور مالیاتی صورت گرفت تا هنرمندان با مراجعه به اداره مالیاتی، اظهارنامه خود را – به صورت سفید – پر کنند و در مقابل این امر تهیه کنندگان نیز از آنها مالیات کسر نکنند.
این راهکار تا چند سال پاسخگو بود تا این که امسال بحث اظهارنامه‌های الکترونیکی مطرح شد و ارسال آنلاین این اظهارنامه‌ها و متن نامفهوم آنها مشکل‌ساز شد. جالب‌تر این که علیرغم وعده و وعیدهای داده شده، برای بسیاری از هنرمندان، فیش‌های بانکی صادر شد که آنها را ملزم می‌کرد برای فعالیت‌های هنری سال 1389 خود مالیات بپردازند. پس از اعتراض های پیاپی، بالاخره رئیس جمهور که ریاست شورای‌عالی سینما را برعهده دارد، طی یک دستور مکتوب به وزیر اقتصاد و دارایی ابلاغ کرد که مواد 15 و 16 از آئین‌نامه اجرایی بند «ل» ماده 139 باید اصلاح شود. متعاقب آن و به درخواست اعضای کمیسیون تخصصی شورای عالی سینما، برای کلیه پرونده‌های مربوط به هنرمندان، اعم از حقیقی و حقوقی، تعلیقی شش ماهه در نظر گرفته شد تا قبل از اصلاح قانونی و حقوقی آئین‌نامه هیچ حکمی صادر و اجرا نشود. البته هنرمندان موظف شدند طبق روال سالهای قبل، اظهارنامه مالیاتی خود را پر کرده و به اداره مالیات ارائه دهند.
سرنوشت معافیت مالیاتی بازیگران تئاتر
تا سال 1383 و علیرغم نص صریح قانون مالیات، با اجرای آئین‌نامه ذکر شده از تمام اجراهای تئاتر مالیات کسر می‌شد، تا این که با تلاش و پیگیری خانه تئاتر قرار شد دستمزد اهالی تئاتر شامل قانون معافیت مالیاتی مشاغل هنری شود. اما در سال 1386 بخشنامه جدیدی ابلاغ شد که طبق آن تمام قراردادهایی که از ابتدای سال 86 منعقد می‌شد نیاز به برگه معافیت مالیاتی داشت و فقط در صورت ارائه این برگه، هنرمندان قادر به دریافت 5 درصد باقی مانده از دستمزد خود بودند.
قانون جدید باعث دشوارتر شدن تسویه حساب گروهها شد، و عده‌ای از هنرمندان که نمی‌توانستند پروسه طولانی اداری آن را طی کنند؛ از گرفتن پنج درصد حق خود صرف نظر کردند. در اسفند 1386 سازمان مالیاتی کشور اعلام کرد:«دریافت مالیات از دستمزد هنرمندان تئاتر توسط مرکز توسعه هنرهای معاصر قانونی نیست و از این پس هنرمندان تئاتر از پرداخت مالیات معاف می‌باشند.» اما روند کسر 5 درصد ادامه یافت و این امر با اعتراض گروههای تئاتر و هنرمندان همراه شد تا جایی که کانون کارگردانان خانه تئاتر ایران خطاب به «داوود دانش جعفری»، وزیر امور اقتصادی و دارایی وقت، بیانیه‌ای را صادر کرد.
در همین زمان، حسین پارسایی به عنوان مدیر اداره کل هنرهای نمایشی، اعلام کرد که برابر بخشنامه معافیت مالیاتی سال 86، مرکز هنرهای نمایشی موظف است با ارائه یک معرفی نامه، گروههای نمایشی را برای اخذ معافیت مالیاتی از دفتر مالیاتی وزارت اقتصاد و امور دارایی یاری دهد تا این گروهها با ارائه معرفی‌‌نامه درنهایت کل مبلغ قرارداد خود را دریافت کنند.
طی سال 86 مسأله کسر مالیات را به مؤسسه توسعه هنرهای معاصر مربوط می‌دانستند. در واقع خیلی‌ها معتقد بودند قانون سال 86 به‌خاطر انحلال انجمن نمایش و جایگزینی مؤسسه توسعه هنرهای معاصر تصویب شد. اما طی سال 87 که قراردادها با انجمن تازه تأسیس هنرهای نمایشی بسته می‌شد، باز هم این وضعیت ادامه داشت.
در اردیبهشت سال 87 و با ادامه کسر 5 درصد از حقوق عوامل تئاتر، هیأت مدیره خانه تئاتر طوماری را با امضای 680 تن از هنرمندان تئاتر به سازمان امور مالیاتی ارسال و رونوشت آن را به کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی فرستاد و خواستار معافیت مالیاتی هنرمندان شدند. این نامه دوباره و به طور مستقیم به کمیسیون اقتصاد و دارایی مجلس نیز فرستاده شد. و به دنبال آن مجلس از خانه تئاتر خواست اسناد، مدارک و قراردادها را برای بررسی ارسال کند.
از آنجایی که طرف قرارداد گروهها، مؤسسه توسعه هنرهای معاصر بود، خانه تئاتر اعلام کرد مدارک لازم باید از این مؤسسه درخواست شود. در همین زمان خانه تئاتر شکایتی نیز به دیوان عدالت اداری ارائه داد که شعبه 13 این دیوان هم طی نامه‌ای از مؤسسه توسعه هنرهای معاصر پاسخ خواست. نامه‌ها و سؤالهایی که هیچگاه جواب داده نشدند و تا همین امروز در هاله‌ای از ابهام مانده‌اند.
بعد از تمام تلاشهایی که هدف آنها حل مشکل اظهارنامه مالیاتی و کسر 5 درصد از دستمزد بود، در مهر سال 1390 حمید شاه‌آبادی معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی،باردیگر معافیت مالیاتی گروههای نمایشی را منوط به تسلیم بموقع اظهارنامه‌های مالیاتی دانست، و بدین گونه هنرمندان تئاتر به اول خط بازگشتند تا همچنان که معاف از مالیات هستند، از 5 درصد دستمزد خود صرفنظر کنند.
تعیین مالیات بر اساس میزان درآمد
1ــ با توجه به معافیت مالیاتی هنرمندان، اصرار اداره مالیات برای کسر مالیات از بازیگران تئاتر، این شبهه را ایجاد می‌کند که در احراز هویت تئاتری ها به عنوان هنرمند، شک و شبهه وجود دارد. هنرمند تئاتر ناچار است برای برخورداری از بخشودگی مالیاتی، قرارداد کاری خود را با یک نامه به یکی از دوایر مالیاتی ببرد تا بعد از بررسی اداره مالیات معلوم شود وی به عنوان یک هنرمند معاف از مالیات هست یا نه؟ در واقع با چنین ترتیبی اداره مالیات است که درباره هنرمند بودن یا نبودن بازیگران تئاتر اظهارنظر می‌کند؛در حالی که هنرمندان تئاتر نیز مانند سایر اصناف شاغل در ایران باید توسط تشکل های مربوط به خود و از جمله مرکز هنرهای نمایشی یا خانه تئاتر تائید شوند.
2ــ گذشته از این، ارائه اظهارنامه یا تکمیل دفتر درآمد و هزینه‌ها معمولاً درباره مدیران شرکت هایی با پرسنل و گردش مالی زیاد اتفاق می‌افتد و در مورد هنرمندانی که در طول سال به ندرت می‌تواند بیش از یک قرارداد ببندند، عجیب به نظر می‌رسد. پر کردن اظهارنامه مالیاتی در شرایطی که فرد معاف از مالیات است، غیر از اتلاف هزینه و هدر دادن وقت هنرمندان، کاربرد دیگری ندارد. مگر این که اداره مالیات با چنین روالی بخواهد آمار و اطلاعاتی از فعالیت سالانه هنرمندان به دست آورد، و البته باز هم جای سؤال است که گردآوری این آمار و اطلاعات چه کاربردی برای اداره دارایی و آن هم کد 07 آن دارد که مسئولیت پیگیری دریافت مالیات از هنرمندان را عهده‌دار است؟
مرکز هنرهای نمایشی می‌تواند با فرستادن یک نامه و ضمیمه کردن قراردادها، تمام هنرمندان را معرفی و از پرداخت مالیات معاف کند. بنابراین معلوم نیست که چرا تک‌تک افراد باید جداگانه این مراحل را طی کنند. ضمن این که در این سیستم، نیروهای اداری زیادی از وزارت اقتصاد و دارایی، وقت خود را صرف پاسخگویی به افرادی می‌کنند که طبق قانون قرار نیست درآمدی برای اداره مالیات داشته باشند.
3ــ هنری مانند تئاتر را نه تنها در ایران بلکه در سایر کشورهای جهان، درآمدزا نمی‌دانند. کسر مالیات از دستمزد هنرمندان، آنها را با مشکلات معیشتی زیادی روبه رو می‌کند و آنها را وامی‌دارد برای تقبل هزینه‌های ناچار به قبول نقش‌هایی شوند که چندان تمایلی به آن ندارند.
از آنجایی که بازیگران تئاتر درآمد اندک خود را با دستمزدهای بالای هنرپیشگان سینما مقایسه می‌کنند، در این مورد شاید بتوان با تعیین سقفی از درآمد به عنوان معیار معافیت مالیاتی برای هنرمندان شاغل در این دو حوزه مشکل را حل کرد. کاری که در فرانسه صورت می‌گیرد. در این کشور هنرمندان نیز ملزم به پرداخت مالیات هستند، اما این مالیات بر اساس میزان درآمد آنها تعیین می‌شود. در این صورت امکان این که هنرمندان تئاتر با توجه به دستمزد اندک خود مشمول معافیت مالیاتی باشند، به مراتب بیشتر از وضعیت کنونی است.
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
بخش‌هایی از گفتگوی یک شاعر ایرانی با بازیگر کره‌ای
آنچه از«جومونگ» آموختم...
پونه ندایی
اشاره:خانم پونه ندایی، شاعره و روزنامه‌نگاری است که به دور از همه جنجال‌ها، حاشیه‌ای لطیف و پیاده‌رویی دل‌انگیز را در مطبوعات ایران برای خود برگزیده و سال‌هاست بدون چتر در این پیاده‌رو پاییزی قدم می‌زند. اصلاً خودش هم اهل پاییز است و در یکی از زیباترین شعرهایش گفته است:
پاییز را دوست دارم
که تکلیف برگ‌ها را
یک به یک روشن می‌کند
او که صاحب امتیاز، مدیرمسئول و سردبیر یکی از بهترین و خواندنی‌ترین نشریات ادبی کشورمان به نام «شوکران» است؛ یکی از با ذوق‌ترین نویسندگان و مترجمان آثار ادبی شاعران و نویسندگان شرق آسیا، به ویژه کره جنوبی نیز هست و تاکنون آثار بسیاری را از شاعران و نویسندگان این کشور به فارسی ترجمه و از سوی نشر اَمرود منتشر کرده است که از جمله آنها می‌توان به: داستان‌های فولکلور کرهجنوبی، نوشته چانگ هیویی؛ داستان کره‌ای نوشته «چانگ هیویی»، لانه آسمان، دفتر شعری از «جویی جونگ یول» ؛ قصه نقطه نوشته کانگ و وهیون؛ خاک حقیقت است، دفتر شعری از «چانگ ـ سیک ـ کیم»؛ لباس نو و پیرزن و ببر(ترجمه هونگ ته‌یو) اشاره کرد.
او برای ترجمه و جمع‌آوری هر یک از این آثار سفرهایی به کرهجنوبی و دیدارهایی با برخی از شاعران و نویسندگان کره‌ای داشته است که ما حاصل دیدارهایش با مسئولان فرهنگی، ادبی و هنری کره جنوبی و نیز تنی چند از شاعران و هنرمندان کره‌ای را در کتابی به نام «سرزمین ققنوس» از سوی نشر امرود منتشر کرده است که ظرف مدت کوتاهی نایاب و این روزها به چاپ دوم رسیده است.
آنچه در این کتاب بیشتر از هر چیز نظر خواننده را به خود جلب می‌کند، دیدار و گفت‌وگویی است که او با «سونگ ایل‌گوک» بازیگر نقش اول سریال تلویزیونی جومونگ داشته است.
ضمن آرزوی توفیق برای این شاعره فعال و پویا، بخش هایی از گفت‌و گوی او را با جناب «جومونگ» برای این صفحه انتخاب کرده‌ایم. گفت و گویی که شبیه آن حتی زمان اقامت جومونگ در تهران هم برای روزنامه‌نگاران چندان فراهم نشد؛ اما خواندن دیگر بخش‌های این کتاب شیرین و جذاب را به خودتان واگذار می‌کنیم.
«گروه ادب و هنر»
10اکتبر 2010 ـ کافه روو
سونگ ایل گوگ را در کافه «رو» (Roo) واقع در خیابان چونگ دام دونگ (Chongdam-dong) در سئول دیدم. اول فکر می‌کردم دیدار با او باید دشوار باشد. اما وقتی مدیر برنامه‌های من با مدیر برنامه‌های او از طریق‌ایمیل تماس گرفت و گفت که روزنامه‌نگاری از ایران مایل است سونگ ایل گوگ را ببیند، او ابتدا ریز سؤالات را از ما خواست که ما هم فرستادیم و قرار ملاقات با او برایم فراهم شد.
سونگ ایل گوک در بوسان زندگی می‌کند. او فقط برای مصاحبه به سئول آمد تا به قول خودش با مخاطبان ایرانی حرف بزند. همسرش قاضی است و مادرش بازیگر سرشناس کره‌ای و یکی از نمایندگان پارلمان کره است. در کنار بازیگری به ورزش‌های مختلفی هم علاقه مند است و به عنوان مدل هم فعالیت می‌کند. سریال‌های امپراتور دریا و جومونگ او را محبوب بینندگان ایرانی ساخت .
*سلام. ممنون که این مصاحبه را قبول کردید.
ـ سلام. من از شما ممنونم. اول می‌خواهم بگویم که من آدم سختی برای مصاحبه کردن هستم چون همیشه پاسخ‌های کوتاه می‌دهمو یا به خاطر این نیست که نخواهم جواب پرسش‌های شما را ندهم بلکه فکر می‌کنم تا دقیق‌ترین پاسخ را بدهم.
*زندگی چطور است؟
ـ من از زندگی‌ام احساس رضایت می‌کنم. نگاه من به زندگی خیلی مثبت است و خوش‌بین هستم. این چیزی است که دوستان و همکارانم به آن اشاره می‌کنند. زندگی‌ام عالی است.
*فکر می‌کردید روزی در عالم هنر این‌قدر بدرخشید؟
ـ من وقتی بچه بودم، هیچ وقت فکر نمی‌کردم که هنرپیشه بشوم. دوست داشتم نقاشی بکشم. گرافیک می‌خواندم و رشته‌های هنرهای زیبا را، اما ناگهان هنرپیشه شدم. شکست‌هایی در گرافیک داشتم.
حالا متأسف نیستم که هنرپیشه شدم. اگر دوباره به دنیا بیایم باز هنرپیشه می‌شوم. از این حرفه راضی هستم...
*چطور شد هنرپیشه شدید؟
ـ داستانش طولانی است. همانطور که گفتم، من به هنر علاقه‌مندم. آن موقع شروع به خواندن تئاتر کردم. در آن زمان در بسیاری از هنرها رقابت بود، اما کسی زیاد سراغ تئاتر نمی‌رفت. وقتی سراغ تئاتر رفتم، برای این نبود که بتوانم صحنه تئاتر را زیبا بسازم بلکه می‌خواستم بدانم هنرپیشه‌ها چطور زیبابازی می‌کنند. می‌خواستم زیبایی تئاتر را دریابم. من به مدرسه رفتم و هنرپیشگی را آموختم و زیبایی‌های آن را دریافتم.
*چه زیبایی‌هایی را کشف کردید؟
ـ مثل همه شغل‌ها دوست داشتم زندگی دیگران را تجربه کنم. این بهترین راهی بود که بتوانم به طور غیرمستقیم، همه نوع شخصیت و رفتاری را تجربه کنم. همه نوع زندگی را.
*کدام یک از نقش‌هایتان را بیشتر دوست دارید؟
ـ همه نقش‌هایی را که بازی کرده‌ام، دوست دارم. سخت است که بتوانم یکی از آنها را انتخاب کنم. اما نقش‌هایی را که در فیلم‌های تاریخی بازی کرده‌ام، بیشتر دوست دارم.
*چرا نقش‌های تاریخی‌تان برایتان جذاب‌ترند؟
ـ چون انگار می‌توانی در دوره‌های مختلف تاریخ زندگی کنی. اسب سواری و تیراندازی می‌کنی و مثل فرمانده‌ها می‌توانی به دیگران دستور بدهی. خلاصه به همه رؤیاهایی که هر پسربچه‌ای می‌تواند داشته باشد، می‌توانی دست پیدا کنی.
*آیا هنوز با حس و حال کودکی‌تان زندگی می‌کنید؟
ـ با توجه به سنی که دارم، هنوز رؤیاهای کودکی‌ام را دارم.
*چطور نقش جومونگ را پذیرفتید؟
ـ در واقع وقتی هنرپیشه هستید، برای نقش انتخاب می‌شوید. پس از موفقیتم در سریال «امپراتور دریا»، نقش جومونگ به من پیشنهاد شد و من رد کردم. چون برای ایفای نقش در امپراتور دریا به خاطر فعالیت بدنی شدید و تیراندازی بسیار خسته بودم. اما این نقش مثل سرنوشت دنبالم آمد.
من نمی‌خواستم بازی کنم، چون تیراندازی درسریال‌‌های تاریخی نسبت به تیراندازی در سریال‌های دیگر دشوار است؛ اما خلاصه کنم سرنوشت من بود. داستانش طولانی است.
*جومونگ بودن برایتان دشوار نبود؟
ـ اگر به روش تولید درام در کره نگاه کنید، معمولاً همه قسمت‌ها از پیش ساخته نمی‌شوند.
وقت کمی وجود دارد. در یک هفته دو اپیزود باید بگیرم. و در تمام هفته فقط وقت برای خوابیدن هست.
باید از نظر فیزیکی قوی باشیم تا بتوانیم از عهده نقش برآییم. در این فرصت کم تلویزیون باید بازتاب مخاطب را بگیرد و براساس آن ادامه سریال را بسازد.
برای ساخت سریال جومونگ، من شاید در هفته فقط سه چهارشب می‌خوابیدم.
*از جومونگ چه آموختید؟
*آنچه من از جومونگ آموختم، صبوری بود.
*چه خاطره جالبی از فیلمبرداری‌های سریال جومونگ دارید؟
ــ الآن چهار سال گذشته و خیلی یادم نمی‌آید. در آغاز سریال صحنه‌ای هست که جومونگ در غار ایفای نقش می‌کند. یک هفته از گوشم گلِ بیرون می‌آمد. صحنه دیگری بود که باید در غار فیلمبرداری می‌شد.
همه عوامل فیلم می‌توانستند از ماسک استفاده کنند، اما برای بازیگران ممکن نبود. بنابراین موقع ایفای نقش در غار نمی‌توانستم نفس بکشم. صحنه‌های زیادی هست که تیرکمان ضربه می‌زد. تیرکمانی که من استفاده می‌کردم، گوگونگ بود.
تیراندازی سنتی کره که از زمان کوگوریو بود. من اولین کسی بودم که این نوع تیراندازی را یاد گرفتم. حالا من سفیر آموزش تیرکمان سنتی در کره هستم.
*وقتی به ایران می‌آمدید، چه حسی داشتید؟
ــ چند روز قبل از سفر به ایران را برایتان تعریف می‌کنم. همانطور که گفتم در بوسان زندگی می‌کنم. من در کلوپ بدن‌سازی در یک هتل می‌روم. همان روزها مسابقه بین‌المللی والیبال در بوسان برگزار می‌شد.
یک تیم ایرانی هم از قضا در همان هتلی که کلوپ ورزشی من بود اقامت داشتند. وقتی از کلوپ بیرون آمدم، تیم ایرانی مرا شناختند.
گرد من آمدند و ابراز علاقه کردند و من یک ساعتی را با آنها گذراندم. قبل از آن شنیده بودم که سریال جومونگ در ایران علاقه‌مندان زیادی دارد، اما باور نمی‌کردم تا این که از اشتیاق تیم ایرانی در بوسان این را فهمیدم.
*پس شما از بوسان آماده شدید؟
ـ بله.
*وقتی به ایران آمدید، چه دیدید؟
برایم غیرقابل تصور بود. شنیده بودم که آمار بینندگان سریال جومونگ 80 درصد است، اما به راستی فکر می‌کردم جوک است. وقتی به ایران رسیدم، با تمام وجود این موضوع را درک کردم.
فکر می‌کردم فقط جوانان که احتمالاً تیزاندازی‌های سریال برایشان جذاب بوده، جزو این آمار هستند، اما با کمال شگفتی دیدم ایرانی‌ها از افراد بسیار مسن تا کودکان سه چهار ساله، به جومونگ علاقه‌مندند. استقبال ایرانی‌ها در هتل چنان بود که کارکنان هتل به شوخی به من می‌گفتند باید هر چه زودتر هتل را ترک کنی؛ چون ما جوابگوی این جمعیت مشتاق نیستیم!
*چه خاطره‌ای از ایران دارید؟
ـ سراسر خاطره بود. اما یک روز به خاطر دارم که محافظ‌های ایرانی تلاش می‌کردند مرا از میان جمعیت به آسانسور ببرند. تا در آسانسور بسته شد، ناگهان همگی موبایل‌هایشان را از جیب درآوردند و به سمت من گرفتند. یک لحظه شوکه شدم. آنها می‌خواستند از من عکس بگیرند.
*گرچه مدت کوتاهی در ایران ماندید، اما درهمین مدت چه نظری درباره ایران و مردمش پیدا کردید؟
ــ من فهمیدم که بیشتر کره‌ای‌ها دانش نادرستی از ایران دارند.
من توانستم در این مدت کوتاه نگاهم را به ایران تصحیح کنم. قبلاً فکر می‌کردم ایران کشوری است که بانوان آن به خاطر داشتن حجاب، محدودیت دارند، اما دیدم که این موضوع درست نیست؛ چون بانوان زیادی در جامعه فعالیت می‌کنند.
به ویژه این که دیدم بسیاری از خبرنگارانی که برای مصاحبه و تهیه گزارش از سفرم آمدند، از بانوان بودند. فهمیدم ایران آنقدر که تبلیغات می‌گوید، بسته نیست.
من واقعاً احساس خوبی به ایران و ایرانی‌ها دارم.
نمایش«هفت خوان مالیات» بر صحنه تئاتر
آرزو نوری ــ کارشناس ارشد علوم ارتباطات
طبق قانون، همه فعالیت های فرهنگی، هنری، انتشاراتی و مطبوعاتی، معاف از مالیات هستند تا خالقان آثار فرهنگی و هنری به خاطر تنگناهای مالی از آفرینش هنری باز نمانند. اما آنچه سالیان سال است شاهد آن هستیم، رفت و آمدهای این افراد در هفت خوان اداره مالیات است. جایی که طبق قانون، کمتر از هر مکان دیگری حضور هنرمندان را می‌طلبد.
بسیاری از افراد، تضاد آئین‌نامه اجرایی با قانون مصوب را ریشه تمامی این مشکلات می‌دانند، اما معلوم نیست چرا اقدامی مؤثر در این زمینه صورت نمی‌گیرد.
همچنان چند ماده از آئین‌نامه می‌تواند اصل قانون را نقض کند و هنرمندانی را که معافیت دائمی و غیرمشروط مالیاتی دارند، در راهروهای اداره مالیات سرگردان نماید.
در این میان، بیشتر از همه، بازیگران تئاتر فریاد اعتراض سر داده‌اند.
فریادی که راه به جایی نبرده و در هزارتویی از ماده‌های قانونی و بی‌توجهی مسؤولان، به دست فراموشی سپرده شده است. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته، قسمتی از مالیات بخش های صنعت و تجارت در اختیار گروههای تئاتری قرار می‌گیرد و حتی صنایعی که از گروههای تئاتری حمایت می‌کنند، از تخفیف‌ها و معافیت‌های مالیاتی بیشتری برخوردار می‌شوند.
معافیت مالیاتی هنرمندان
در بند«ل»ماده 139 اصلاحیه قانون مالیات های مستقیم که مصوب اسفند 1380 مجلس شورای اسلامی است، فعالیت های انتشاراتی، مطبوعاتی، فرهنگی و هنری که به موجب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌شوند، از پرداخت مالیات معاف شدند. اما این معافیت در سال 1381 و به موجب آیین‌نامه اجرایی موضوع تبصره 3 ماده 139 این قانون مشروط شد که مواد 15 و 16 آن راه را برای گرفتن مالیات از هنرمندان هموار کرد.
براساس ماده 15 آیین‌نامه، کلیه اشخاص موضوع بند«ل» ماده 139 مکلف به انجام تکالیف خود- برحسب مورد- مبنی بر ارائه اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان، ارائه دفتر کل و روزنامه، مضافاً کسر و پرداخت مالیات اشخاص ثالث خواهند بود. در ماده 16 آیین‌نامه نیز ذکر شده بود که افراد مذکور با عدم احراز شرایط و عدم انجام تکالیف و ترتیبات مقرر در قانون مالیاتهای مستقیم و رعایت نکردن ماده 15 قانون، از معافیت مقرر در آن سال محروم می‌شوند.
همین دو ماده و تناقض آن با اصل قانون که معافیت بلاشرط مالیاتی را مدنظر داشت، محمل عملکرد مستقل در نهادهای دولتی شد و اعتراض فعالان حوزه‌های فوق را برانگیخت. از جمله تهیه کننده پروژه سینمایی، معافیت مالیاتی دارد، اما چون ضامن انجام تکالیف قانونی مالیاتی تمامی اشخاص حقوقی و حقیقی است که با آن پروژه ارتباط دارند؛ قصور در انجام هر یک از مفاد دستورالعمل قانونی ماده 139 بند «ل« موجب حذف معافیت وی می‌شود.
شمول معافیت مالیاتی بازیگران
فعالان هنری معاف از مالیات، شامل فعالان در حوزه تولید، تکثیر، و توزیع آثار سینمایی، سمعی و بصری، موسیقیایی، هنرهای نمایشی، هنرهای تجسمی و مرمت و بازسازی آثار تاریخی، فرهنگی و باستانی هستند. در بخشی از دستورالعمل موضوع ماده 12 آئین‌نامه اجرایی تبصره (3) ماده 139اصلاحی قانون که فهـرست فعالیـت‌های مشمـول معافیـت این دسـتورالعمـل در آن ذکر شده، در مورد تئاتر و نمایش صحنه‌ای، موارد زیر را برشمرده است:
«نمایشنامه‌نویسی، کارگردانی، تهیه کنندگی، صدابرداری، طراحی صحنه، نورپردازی، بازیگری، مدیریت تدارکات، چهره‌پردازی، نمایش صحنه‌ای (scene)، روحوضی، پرده‌خوانی، تعزیه، خیمه‌شب بازی، عروسکی، سیاه بازی و خیابانی».
در بخش دیگری از این دستورالعمل نیز که فهـرست فعالیـت‌های مشمـول معافیـت در مورد تولید، تکثیر، توزیع و نمایش فیلم ذکر شده، موارد زیر را برشمرده است: «فیلمنامه‌نویسی، تهیه‌کنندگی، کارگردانی، صدابرداری، صداگذاری، فیلمبرداری، طراحی صحنه و لباس، تدوینگری، مدیریت تدارکات، جلوه‌های ویژه، بازیگری، بدلکاری، چهره‌پردازی، خدمات لابراتوری فیلم‌سازی، عکاسی، گویندگی، منشی‌گری صحنه، مدیریت تولید فیلم، آهنگسازی، دوبلری، انیمیشن‌سازی، مستندسازی، مونتاژگری، بازیگردانی، دستیارکارگردان و صدابرداری، نورپردازی و نمایش فیلم و پخش و فروش آثار تصویری.»
جایگاه بازیگران درمشمولین معافیت مالیاتی
افراد در قانون مالیات‌ها براساس نوع شغل خود به سه گروه طبقه‌بندی می‌شوند:
1ــ مشمولین بند «الف» ماده 96 قانون مالیاتهای مستقیم که عموما شامل دارندگان کارت بازرگانی، واردکنندگان و صادرکنندگان، مدیران شرکتها و موسسات و معادن و ... هستند. این افراد فارغ از این که معاف یا غیرمعاف از مالیات هستند، بر اساس ماده 95 مکلف شده‌اند مطابق با قانون تجارت اظهارنامه‌ای که شامل اطلاعات هویتی، ترازنامه و حساب سود و زیان می‌باشد ارائه دهند.
2ــ مشمولین بند«ب» نیز افرادی مثل وکلا و پزشکان، صاحبان مشاغل ساختمانی، حسابداران رسمی و اعضای سازمانهای نظام مهندسی، سازندگان و فروشندگان طلا و جواهرو....هستند.البته صاحبان مراکزفرهنگی ـ هنری، فرهنگسراها، کانون‌های‌حرفه‌ای و انجمن‌های صنفی، تخصصی و صاحبان سینماها، تماشاخانه‌ها و مکان‌های تفریحی و ورزشی نیز در این گروه طبقه‌بندی شده‌اند. مشاغلی که در بند«ب» جا گرفته‌اند، موظف به ارائه اظهارنامه هستند که شامل اطلاعات هویتی، حساب درآمد و هزینه می‌باشد. اخیراً صاحبان مشاغل فیلمبرداری، دوبلاژ، مونتاژ و سایر خدمات سینمایی نیز در این گروه گنجانده شد بودند و به همین دلیل مشمول این قانون بودند که علاوه بر اظهارنامه، دفتر درآمد -هزینه مشاغل را نیز پرکنند.
3- مشمولین بند«ج» که مشمول مقررات بندهای«الف» و «ب» نیستند مکلف به ارایه اظهارنامه‌ای که شامل اطلاعات هویتی و خلاصه وضعیت درآمد و هزینه است می‌باشند. به غیر از مشاغل هنری که در بند «ب» قرار گرفتند مابقی مشاغل حوزه هنر و از جمله بازیگران تئاتر مشمول بند »ج« می‌شوند.
بسیاری از بحث ها به همین گروه‌بندی مربوط است. سینماگران از این که اداره مالیات اصرار داشت آنها را ذیل بند «ب» جای دهد ناراضی بودند و معتقد بودند آنها نیز هنرمند هستند و مانند مشمولان بند«ج» لازم نیست دفتر درآمد- هزینه مشاغل را پر کنند. علاوه بر این نباید مشمول جریمه عدم پرداخت مالیات شخص ثالث مندرج در دستورالعمل اجرایی ماده 139شوند. البته لازم به ذکر است که مالیات تکلیفی مربوط به اشخاص ثالث 5 درصد از حقوق، حق‌الزحمه پرداختی و هزینه‌هاست و فقط شرکت‌های ثبت شده مالیات تکلیفی دارند و بقیه اشخاص مالیات شغلی دارند. پس برای افراد حقیقی مشمول بند «ب« و«ج« ماده 95، مشروط به تحویل به موقع اظهارنامه قانونی معافیت مالیاتی تعلق می‌گیرد.
سرنوشت معافیت مالیاتی بازیگران سینما
طبق آئین‌نامه سال 1381 هنگام عقد قرارداد با هنرمندان مبلغ 5 درصد از کل دریافتی آنها تحت عنوان مالیات توسط تهیه‌کنندگان پروژه‌های سینمایی و تلویزیونی کسر می‌شد که بازیگران با توجه به قانون معافیات مالیاتی هنرمندان به این امر اعتراض کردند.
بالاخره توافقی میان خانه سینما و سازمان امور مالیاتی صورت گرفت تا هنرمندان با مراجعه به اداره مالیاتی، اظهارنامه خود را – به صورت سفید – پر کنند و در مقابل این امر تهیه کنندگان نیز از آنها مالیات کسر نکنند.
این راهکار تا چند سال پاسخگو بود تا این که امسال بحث اظهارنامه‌های الکترونیکی مطرح شد و ارسال آنلاین این اظهارنامه‌ها و متن نامفهوم آنها مشکل‌ساز شد. جالب‌تر این که علیرغم وعده و وعیدهای داده شده، برای بسیاری از هنرمندان، فیش‌های بانکی صادر شد که آنها را ملزم می‌کرد برای فعالیت‌های هنری سال 1389 خود مالیات بپردازند. پس از اعتراض های پیاپی، بالاخره رئیس جمهور که ریاست شورای‌عالی سینما را برعهده دارد، طی یک دستور مکتوب به وزیر اقتصاد و دارایی ابلاغ کرد که مواد 15 و 16 از آئین‌نامه اجرایی بند «ل» ماده 139 باید اصلاح شود. متعاقب آن و به درخواست اعضای کمیسیون تخصصی شورای عالی سینما، برای کلیه پرونده‌های مربوط به هنرمندان، اعم از حقیقی و حقوقی، تعلیقی شش ماهه در نظر گرفته شد تا قبل از اصلاح قانونی و حقوقی آئین‌نامه هیچ حکمی صادر و اجرا نشود. البته هنرمندان موظف شدند طبق روال سالهای قبل، اظهارنامه مالیاتی خود را پر کرده و به اداره مالیات ارائه دهند.
سرنوشت معافیت مالیاتی بازیگران تئاتر
تا سال 1383 و علیرغم نص صریح قانون مالیات، با اجرای آئین‌نامه ذکر شده از تمام اجراهای تئاتر مالیات کسر می‌شد، تا این که با تلاش و پیگیری خانه تئاتر قرار شد دستمزد اهالی تئاتر شامل قانون معافیت مالیاتی مشاغل هنری شود. اما در سال 1386 بخشنامه جدیدی ابلاغ شد که طبق آن تمام قراردادهایی که از ابتدای سال 86 منعقد می‌شد نیاز به برگه معافیت مالیاتی داشت و فقط در صورت ارائه این برگه، هنرمندان قادر به دریافت 5 درصد باقی مانده از دستمزد خود بودند.
قانون جدید باعث دشوارتر شدن تسویه حساب گروهها شد، و عده‌ای از هنرمندان که نمی‌توانستند پروسه طولانی اداری آن را طی کنند؛ از گرفتن پنج درصد حق خود صرف نظر کردند. در اسفند 1386 سازمان مالیاتی کشور اعلام کرد:«دریافت مالیات از دستمزد هنرمندان تئاتر توسط مرکز توسعه هنرهای معاصر قانونی نیست و از این پس هنرمندان تئاتر از پرداخت مالیات معاف می‌باشند.» اما روند کسر 5 درصد ادامه یافت و این امر با اعتراض گروههای تئاتر و هنرمندان همراه شد تا جایی که کانون کارگردانان خانه تئاتر ایران خطاب به «داوود دانش جعفری»، وزیر امور اقتصادی و دارایی وقت، بیانیه‌ای را صادر کرد.
در همین زمان، حسین پارسایی به عنوان مدیر اداره کل هنرهای نمایشی، اعلام کرد که برابر بخشنامه معافیت مالیاتی سال 86، مرکز هنرهای نمایشی موظف است با ارائه یک معرفی نامه، گروههای نمایشی را برای اخذ معافیت مالیاتی از دفتر مالیاتی وزارت اقتصاد و امور دارایی یاری دهد تا این گروهها با ارائه معرفی‌‌نامه درنهایت کل مبلغ قرارداد خود را دریافت کنند.
طی سال 86 مسأله کسر مالیات را به مؤسسه توسعه هنرهای معاصر مربوط می‌دانستند. در واقع خیلی‌ها معتقد بودند قانون سال 86 به‌خاطر انحلال انجمن نمایش و جایگزینی مؤسسه توسعه هنرهای معاصر تصویب شد. اما طی سال 87 که قراردادها با انجمن تازه تأسیس هنرهای نمایشی بسته می‌شد، باز هم این وضعیت ادامه داشت.
در اردیبهشت سال 87 و با ادامه کسر 5 درصد از حقوق عوامل تئاتر، هیأت مدیره خانه تئاتر طوماری را با امضای 680 تن از هنرمندان تئاتر به سازمان امور مالیاتی ارسال و رونوشت آن را به کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی فرستاد و خواستار معافیت مالیاتی هنرمندان شدند. این نامه دوباره و به طور مستقیم به کمیسیون اقتصاد و دارایی مجلس نیز فرستاده شد. و به دنبال آن مجلس از خانه تئاتر خواست اسناد، مدارک و قراردادها را برای بررسی ارسال کند.
از آنجایی که طرف قرارداد گروهها، مؤسسه توسعه هنرهای معاصر بود، خانه تئاتر اعلام کرد مدارک لازم باید از این مؤسسه درخواست شود. در همین زمان خانه تئاتر شکایتی نیز به دیوان عدالت اداری ارائه داد که شعبه 13 این دیوان هم طی نامه‌ای از مؤسسه توسعه هنرهای معاصر پاسخ خواست. نامه‌ها و سؤالهایی که هیچگاه جواب داده نشدند و تا همین امروز در هاله‌ای از ابهام مانده‌اند.
بعد از تمام تلاشهایی که هدف آنها حل مشکل اظهارنامه مالیاتی و کسر 5 درصد از دستمزد بود، در مهر سال 1390 حمید شاه‌آبادی معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی،باردیگر معافیت مالیاتی گروههای نمایشی را منوط به تسلیم بموقع اظهارنامه‌های مالیاتی دانست، و بدین گونه هنرمندان تئاتر به اول خط بازگشتند تا همچنان که معاف از مالیات هستند، از 5 درصد دستمزد خود صرفنظر کنند.
تعیین مالیات بر اساس میزان درآمد
1ــ با توجه به معافیت مالیاتی هنرمندان، اصرار اداره مالیات برای کسر مالیات از بازیگران تئاتر، این شبهه را ایجاد می‌کند که در احراز هویت تئاتری ها به عنوان هنرمند، شک و شبهه وجود دارد. هنرمند تئاتر ناچار است برای برخورداری از بخشودگی مالیاتی، قرارداد کاری خود را با یک نامه به یکی از دوایر مالیاتی ببرد تا بعد از بررسی اداره مالیات معلوم شود وی به عنوان یک هنرمند معاف از مالیات هست یا نه؟ در واقع با چنین ترتیبی اداره مالیات است که درباره هنرمند بودن یا نبودن بازیگران تئاتر اظهارنظر می‌کند؛در حالی که هنرمندان تئاتر نیز مانند سایر اصناف شاغل در ایران باید توسط تشکل های مربوط به خود و از جمله مرکز هنرهای نمایشی یا خانه تئاتر تائید شوند.
2ــ گذشته از این، ارائه اظهارنامه یا تکمیل دفتر درآمد و هزینه‌ها معمولاً درباره مدیران شرکت هایی با پرسنل و گردش مالی زیاد اتفاق می‌افتد و در مورد هنرمندانی که در طول سال به ندرت می‌تواند بیش از یک قرارداد ببندند، عجیب به نظر می‌رسد. پر کردن اظهارنامه مالیاتی در شرایطی که فرد معاف از مالیات است، غیر از اتلاف هزینه و هدر دادن وقت هنرمندان، کاربرد دیگری ندارد. مگر این که اداره مالیات با چنین روالی بخواهد آمار و اطلاعاتی از فعالیت سالانه هنرمندان به دست آورد، و البته باز هم جای سؤال است که گردآوری این آمار و اطلاعات چه کاربردی برای اداره دارایی و آن هم کد 07 آن دارد که مسئولیت پیگیری دریافت مالیات از هنرمندان را عهده‌دار است؟
مرکز هنرهای نمایشی می‌تواند با فرستادن یک نامه و ضمیمه کردن قراردادها، تمام هنرمندان را معرفی و از پرداخت مالیات معاف کند. بنابراین معلوم نیست که چرا تک‌تک افراد باید جداگانه این مراحل را طی کنند. ضمن این که در این سیستم، نیروهای اداری زیادی از وزارت اقتصاد و دارایی، وقت خود را صرف پاسخگویی به افرادی می‌کنند که طبق قانون قرار نیست درآمدی برای اداره مالیات داشته باشند.
3ــ هنری مانند تئاتر را نه تنها در ایران بلکه در سایر کشورهای جهان، درآمدزا نمی‌دانند. کسر مالیات از دستمزد هنرمندان، آنها را با مشکلات معیشتی زیادی روبه رو می‌کند و آنها را وامی‌دارد برای تقبل هزینه‌های ناچار به قبول نقش‌هایی شوند که چندان تمایلی به آن ندارند.
از آنجایی که بازیگران تئاتر درآمد اندک خود را با دستمزدهای بالای هنرپیشگان سینما مقایسه می‌کنند، در این مورد شاید بتوان با تعیین سقفی از درآمد به عنوان معیار معافیت مالیاتی برای هنرمندان شاغل در این دو حوزه مشکل را حل کرد. کاری که در فرانسه صورت می‌گیرد. در این کشور هنرمندان نیز ملزم به پرداخت مالیات هستند، اما این مالیات بر اساس میزان درآمد آنها تعیین می‌شود. در این صورت امکان این که هنرمندان تئاتر با توجه به دستمزد اندک خود مشمول معافیت مالیاتی باشند، به مراتب بیشتر از وضعیت کنونی است.