این در حالی است که در برخی کشورهای در حال توسعه، نرخ ابتلای سالانه به این بیماری، حدود 7.5 درصد است که بیش از دو برابر نرخ رشد جهانی آن است. یکی از عوارض سرطان پستان، ابتلا به لنف یا ورم لنفاوی است.
طبق اعلام رییس اداره سرطان وزارت بهداشت و درمان، 33 نفر از هر 100 هزار زن در کشورمان مبتلا به سرطان پستان هستند.
این در حالی است که درمان این سرطان مشکلاتی را به دنبال دارد که شایعترین آن ورم لنفاوی ثانویه است. این عارضه به دنبال جراحی و رادیوتراپی برای درمان سرطان اتفاق میافتد.
دکتر ماندانا ابراهیمی، لنفوتراپیست درباره علل ایجاد لنف به جامجم میگوید: مطالعات نشان میدهد، حدود 30 درصد افراد مبتلا به سرطان پستان دچار لنف میشوند. لنف، تجمع مایع غنی از پروتئین و چربی در بافتهای بدن است که به دو نوع ورم لنفاوی اولیه و ثانویه تقسیم میشود. لنف اولیه زمینه مادرزادی یا ژنتیک دارد و بیشتر در اندام تحتانی دیده میشود، اما لنف، ادم ثانویه در اثر یک عامل دیگر مثل سرطان یا درمانهای مربوط به آن ایجاد میشود.
تجمع مایع لنفاوی، محیط کشت میکروب
دکتر ابراهیمی توضیح میدهد: غدد لنفاوی وظیفه جمعآوری میکروب و سلولهای مهاجم را بر عهده دارد. تخلیه نشدن لنف، باعث تجمع مایع لنفاوی شده، در نتیجه محیط کشت مناسب برای میکروبها فراهم میشود. به این ترتیب فرد و عضوی که به لنف مبتلا شده است، در معرض عفونت و خطر قرار میگیرد.
این لنفوتراپیست با اشاره به اینکه این بیماری معمولا بعد از عمل جراحی اتفاق میافتد، میگوید: در درمان سرطان سینه، صدمات بافتی ناشی از جراحی، شیمیدرمانی و رادیوتراپی، انسداد و تخریب مسیرهای لنفاوی و تغییرات ساختمانی، میتواند ورم، در ناحیه ایجاد کند. به بیان دیگر، صدمه به عروق و غدد لنفاوی در مسیر عادی لنف اختلال ایجاد کرده و تخلیه لنف را با مشکل مواجه میکند.
وظیفه سیستم لنفاوی در بدن
وی در پاسخ به این سوال که وظیفه سیستم لنفاوی در بدن چیست، اضافه میکند: مولکولهای درشت پروتئین و چربی در بدن از طریق خون جابهجا نمیشود. این مواد برای حرکت در بدن وابسته به سیستمی به نام لنف است. رنگ لنف به خاطر چربی و پروتئینها شفاف و روشن و حتی شیریرنگ است. یکی دیگر از وظایف این مایع مبارزه با میکروبهاست، مثلا در زمان سرماخوردگی به دلیل عفونت معمولا غدد لنفاوی ناحیه گردن برجسته میشود. یکی دیگر از وظایف غدد لنفاوی در مبتلایان به سرطان این است که سدی در برابر انتشار سرطان در بدن ایجاد کند. غدد لنفاوی با بزرگ و برجسته شدن نشان میدهد که در حال انجام وظیفه است.
ورزش، ورم لنفاوی را درمان میکند
ورزش در پیشگیری و درمان ورم لنفاوی موثر است؛ ورزش باعث میشود که دامنه حرکت مفاصل حفظ شود، در غیر این صورت سفتی مفاصل میتواند سدی در مقابل لنف ایجاد کند. به بیان دیگر، ورزش در حال حاضر به عنوان مؤثرترین درمان لنف شناخته میشود و حرکات ورزشی کششی به شرطی که به آهستگی انجام شود، برای عضو مبتلا مفید است.
معاون پژوهشی ـ آموزشی پژوهشکده سرطان پستان با اشاره به این موارد در ادامه توصیه میکند: انجام حرکات ورزشی سبک به مدت 30 دقیقه در روز به حدی که عضو مبتلا را خسته نکند، به مبتلایان به لنف توصیه میشود. همچنین نایستادن در مکان ثابت، پیادهروی سبک و دوچرخهسواری به افراد مبتلا به این عارضه در ناحیه پا توصیه میشود.
وی با بیان اینکه افراد مبتلا به لنف در زمان انجام حرکات بهتر است از بانداژ یا آستین کشی استفاده کنند، میگوید: این افراد باید از بلند کردن وزنه یا ابزار خودداری کنند، در غیر این صورت احتمال بروز یا تشدید تورم وجود دارد.
مبتلایان از پوست خود مراقبت کنند
دکتر ابراهیمی میگوید: فرد مبتلا با رعایت یکسری نکات از ایجاد لنف در بدن جلوگیری میکند. سرطان پستان و درمان آن یعنی جراحی و رادیوتراپی از عوامل مهمی است که فرد را در معرض ورم لنفاوی قرار میدهد. این بیماران به دلیل اختلال در تخلیه لنف و تغییراتی که در بدن صورت گرفته، همیشه در معرض خطر ابتلا به ورم لنفاوی قرار دارند.
به گفته این متخصص، بیماران مبتلا به ورم لنفاوی باید از پوست مراقبت کنند. در مورد این بیماران بریده شدن، سوختگی، وسایل گرمکننده، خراشیدگی یا جراحت عضو مبتلا فرد را در معرض خطر و عفونت قرار میدهد. همچنین سونا، جکوزی، سشوار، طب سوزنی و حتی در مواردی خاص فیزیوتراپی سلامت فرد را تهدید میکند.
بیماران مبتلا به لنف هنگام سفر با هواپیما باید به توصیههای پزشک عمل کنند؛ اختلاف فشار جو در سفر هوایی موجب ورم لنفاوی میشود. همچنین در صورت گزش توسط حشرات و مشاهده علائم قرمزی یا برجستگی باید به پزشک مراجعه کرد.
هانیه ورشوچی